Wstęp: Insulinooporność leży u podstaw wielu patologii, w tym m.in. cukrzycy typu 2. Glitazony są lekami, które poprawiają odpowiedź na insulinę, przede wszystkim w adipocytach, w komórkach mięśniowych oraz w hepatocytach. W pracy przedstawiono najnowsze dane z piśmiennictwa na temat nowych możliwości terapeutycznych starego leku przeciwcukrzycowego, jakim jest pioglitazon.
Dział: Diabetologia
Wstęp: Cukrzyca jest chorobą powodującą istotne pogorszenie jakości życia oraz znaczne skrócenie czasu przeżycia chorych. Tylko dobre wyrównanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej, lipidowej i ciśnienia tętniczego daje szansę na poprawę jakości i długości życia pacjenta. Celem pracy było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy istnieje postęp w leczeniu powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na cukrzycę typu 2. Po przeprowadzeniu wielu wieloośrodkowych dobrze udokumentowanych badań należy stwierdzić, że empagliflozyna, kanagliflozyna, liraglutyd i prawdopodobnie semaglutyd zmniejszają ryzyko rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na cukrzycę w porównaniu z placebo. W tym momencie po raz pierwszy można mówić o pewnym postępie w leczeniu powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na cukrzycę typu 2.
Wstęp: Zespół stopy cukrzycowej należy do najpoważniejszych powikłań cukrzycy i wiąże się ze zwiększoną chorobowością i śmiertelnością. Leczenie pacjentów z cukrzycowymi ranami stóp nie jest trudne, jeśli podejmowane jest odpowiednio wcześnie i prowadzone z zachowaniem zasad tej terapii – najlepiej w wielospecjalistycznych poradniach specjalizujących się w leczeniu tego powikłania. Właściwa pielęgnacja stóp jest ważnym elementem profilaktyki.
Zespół policystycznych jajników jest złożonym zaburzeniem endokrynologicznym, dla którego charakterystyczne są zaburzenia miesiączkowania, specyficzny obraz jajników w ultrasonografii oraz hipereandrogenizm przejawiający się jako hirsutyzm, trądzik, łojotok lub łysienie plackowate. U kobiet z rozpoznanym zespołem policystycznych jajników występuje zwiększone ryzyko niepłodności, są one także znacznie bardziej narażone na rozwój wielu zaburzeń metabolicznych, otyłości, insulinooporności, cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych.
Postęp w zakresie farmakoterapii cukrzycy spowodował pojawienie się nowych cząsteczek działających hipoglikemizująco. Zgodnie z wytycznymi urzędów rejestracyjnych wszystkie one muszą być przebadane na okoliczność ryzyka sercowo-naczyniowego. Dotychczas ukazało się kilka badań, które dokumentują bezpieczeństwo stosowania tych leków, a dla niektórych kardioprotekcję. Należy jednak pamiętać, że najsilniejsze działanie kardioprotekcyjne ma normalizacja zaburzeń metabolicznych, a stosowanie wybranych leków ma ją uzupełniać, a nie zastępować.
Cukrzyca to plaga początku XXI w. Choroba ta istotnie pogarsza jakość życia, zmniejsza czas przeżycia, a także wpływa na wzrost kosztów leczenia. Wykazano, że niektóre naturalne leki, zwłaszcza pochodzenia roślinnego, wywołują łagodny efekt hipoglikemizujący. Długotrwałe stosowanie preparatów pochodzenia roślinnego może łagodzić niektóre powikłania cukrzycy.
Ponadto stosowanie niektórych z nich w kombinacji z lekami hipoglikemizującymi pozwala na lepsze wyrównanie cukrzycy. Preparaty ziołowe są również mniej toksyczne. Ciekawe w tej sytuacji wydaje się przedstawienie danych na temat stosowania berberyny, wyciągu z liści banaby oraz chromu jako alternatywnej metody w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy typu 2. W artykule przedstawiono wyniki badań na temat stosowania berberyny, wyciągu z liści banaby i chromu u chorych ze stanem przedcukrzycowym i cukrzycą.
Cukrzyca jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu powikłań mikro- i makronaczyniowych. Ryzyko wystąpienia powikłań dotyczących układu moczowo-płciowego u chorych na cukrzycę typu 2 jest większe. Najczęstszymi powikłaniami wynikającymi z niedoboru androgenów, a występującymi u chorych na cukrzycę są zaburzenia erekcji. Najważniejszą przyczyną zaburzeń erekcji u chorych na cukrzycę jest uszkodzenie neuronów układu nerwowego, czyli tzw. neuropatia cukrzycowa. U chorych na zaburzenia erekcji i cukrzycę zaleca się zaprzestanie palenia tytoniu, regularną aktywność fizyczną, redukcję masy ciała oraz poprawę kontroli glikemii, nadciśnienia tętniczego i wyrównanie zaburzeń lipidowych. Leczenie zaburzeń erekcji prowadzi się, podając doustne inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (PDE5i) lub alprostadyl w iniekcjach do ciał jamistych bądź stosując próżniociągi. W opracowaniu przestawiono efekty zastosowania sildenafilu w leczeniu zaburzeń erekcji u chorych na cukrzycę.
Odchudzanie się polega na osiągnięciu ujemnego bilansu energetycznego poprzez modyfikację zachowań żywieniowych, dietę redukcyjną oraz regularną aktywność fizyczną. Środki farmakologiczne mogą ułatwiać odchudzanie, ale nie zastąpią racjonalnej diety. Farmakoterapia, jako element wspomagający kurację odchudzającą, może być stosowana u osób otyłych ze wskaźnikiem masy ciała (body mass index – BMI) > 30 kg/m2 lub pacjentów z nadwagą (BMI 27–30 kg/m2), u których istnieją dodatkowe czynniki ryzyka związane z otyłością, w tym cukrzyca typu 2. W leczeniu chorych na cukrzycę typu 2, spośród których większość charakteryzuje się nadmierną masą ciała, wykorzystanie leków ułatwiających jej redukcję może okazać się pomocne w uzyskaniu adekwatnego efektu terapeutycznego. W niniejszym artykule przedstawiono zarówno leki zarejestrowane do leczenia otyłości, jak i leki hipoglikemizujące, których mechanizm działania ułatwia redukcję masy ciała, co w sposób szczególny predysponuje je do wykorzystania w grupie chorych otyłych. Dodatkowo uwzględniono wpływ nowych leków na ryzyko sercowo-naczyniowe.
Gastropareza, czyli w dosłownym rozumieniu niedowład autonomicznego unerwienia żołądka, jest typowym powikłaniem wieloletniej cukrzycy, stanowiącym jeden z najczęstszych klinicznych objawów cukrzycowej neuropatii autonomicznej. Gastropareza występuje zwykle u pacjentów z wieloletnią cukrzycą, u których doszło do rozwoju zaawansowanej neuropatii autonomicznej. W znaczącej większości są to chorzy z cukrzycą typu 1, którzy zachorowali ponad 30 lat temu, gdy możliwości dobrej kontroli glikemii były znikome (dostępne były tylko insuliny zwierzęce, nie było możliwości korzystania z glukometrów), albo którzy przez pierwsze lata choroby zaniedbywali jej leczenie.
Metformina od 60 lat jest stosowana w leczeniu chorych na cukrzycę typu 2. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (jak również innych towarzystw, w tym ADA i EASD) metformina jest lekiem pierwszego wyboru przy rozpoczynaniu leczenia farmakologicznego cukrzycy oraz na wszystkich, kolejnych etapach leczenia. Poza działaniem hipoglikemizującym opisano również wiele innych niezwykle korzystnych efektów stosowania metforminy, wśród których wymienia się: działanie przeciwnowotworowe, wydłużenie przeżycia, działanie naczyniokardioprotekcyjne i neuroprotekcyjne, skuteczność w leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby oraz korzystne działanie obserwowane u kobiet cierpiących z powodu zespołu policystycznych jajników. Praca podsumowuje aktualny stan wiedzy na temat metforminy.
Dieta to pojęcie, które powszechnie kojarzone jest z restrykcjami, a słowo to, wywodzące się z języka greckiego, oznacza sposób żywienia (stgr. diaita – styl życia). Dieta to sposób odżywiania o ustalonym doborze pokarmów pod względem jakości, ilości i urozmaicenia dostosowanym do potrzeb organizmu, z uwzględnieniem wieku, płci, stanu fizjologicznego, trybu życia oraz rodzaju pracy. Gdy pacjent dowiaduje się, że zachorował na cukrzycę, otrzymuje w tym samym momencie informację, że musi zmienić swój styl życia, czyli zmniejszyć ilość spożywanych pokarmów i zwiększyć aktywność fizyczną. Zdarza się niestety, że chory nie uzyskuje nawet takiej informacji i rozpoczyna się u niego farmakoterapię bez próby przedstawienia składowych leczenia behawioralnego, które stanowi podstawę terapii każdego rodzaju cukrzycy niezależnie od stosowanej farmakoterapii. Nie tylko wśród chorych, ale również wśród lekarzy pokutuje nadal określenie „dieta cukrzycowa”.
W 2008 r. amerykańska Agencja Leków i Żywności (FDA) zaleciła, aby producenci nowo wprowadzanych na rynek leków przeciwcukrzycowych przeprowadzali badania oceniające bezpieczeństwo sercowo-naczyniowe tych preparatów. W 2016 r. ogłoszono wyniki badania LEADER, w którym oceniano pod kątem bezpieczeństwa sercowo-naczyniowego liraglutyd, agonistę receptora GLP-1. Wykazano, że przyjmowanie 1,8 mg liraglutydu w ciągu 3,5–5 lat wiązało się ze znamiennym statystycznie zmniejszeniem łącznego ryzyka wystąpienia zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych lub zawału serca i udaru mózgu niezakończonego zgonem o 13%, a zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych o 22%. Nie zaobserwowano, by liraglutyd zwiększał ryzyko rozwoju nowotworów, w tym także raka trzustki, ani też ostrego zapalenia tego narządu. Rok później ukazały się wyniki analizy oceniające wpływ leczenia liraglutydem na czynność nerek. Zaobserwowano znaczącą redukcję rozwoju cukrzycowej choroby nerek – po prawie czterech latach leczenia liraglutydem doszło do zmniejszenia ryzyka wystąpienia makroalbuminurii, schyłkowej niewydolności nerek, zgonu z przyczyn nerkowych lub podwojenia stężenia kreatyniny o 22%. Nie wyjaśniono w pełni mechanizmu kardioprotekcyjnego działania liraglutydu, nie można jednak wykluczyć jego bezpośredniego działania na śródbłonek naczyniowy. Wyniki badania LEADER powinny zostać uwzględnione w najnowszych wersjach zaleceń dotyczących postępowania z chorymi na cukrzycę.