Autor: Michał Holecki

W 2021 r. liczba osób chorych na cukrzycę wynosiła tylko w Europie aż 61 mln, a na całym świecie ok. 537 mln. Eksperci przewidują, że jedna trzecia młodych dorosłych rozwinie cukrzycę w ciągu swojego życia. Jednym z głównych modyfikowalnych czynników ryzyka cukrzycy jest otyłość. Prognozy wskazują, że do 2035 r. odsetek osób chorujących na otyłość zwiększy się z 14% do 24%, Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami dotyczącymi leczenia farmakologicznego chorych na cukrzycę typu 2, terapia powinna być połączona z edukacją, odpowiednią dietą i regularną aktywnością fizyczną, a wybór leków powinien uwzględniać indywidualne cechy pacjenta, takie jak styl życia, stan zdrowia, motywacja, choroby współistniejące, zaburzenia poznawcze i aspekty społeczne. 
Tirzepatyd, nowy lek zatwierdzony przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków oraz Europejską Agencję Leków, jest długo działającym podwójnym agonistą receptora dla GIP i GLP-1. Wyniki badań SURPASS I SURMOUNT pokazują, że tirzepatyd może być obiecującą opcją terapeutyczną, zapewniając skuteczną kontrolę glikemii, utratę masy ciała oraz poprawę parametrów kardiometabolicznych, co czyni go wartościowym narzędziem w leczeniu cukrzycy typu 2 i otyłości.

Niezależnie od przyjętego schematu leczenia, w każdym przypadku należy położyć nacisk na indywidualizację postępowania. Tyle może być wartości docelowych hemoglobiny glikowanej (HbA1c), ilu jest pacjentów – dla każdego chorego inny, starannie dopasowany (czytaj: zindywidualizowany). Z praktycznego punku widzenia priorytetem postępowania w leczeniu hipoglikemizującym u chorych w wieku podeszłym jest unikanie hipoglikemii, kolejnym zaś możliwie najprostszy schemat leczenia. U chorych na cukrzycę podejście terapeutyczne powinno również uwzględniać możliwość towarzyszenia choroby sercowo-naczyniowej, niewydolności serca oraz przewlekłej choroby nerek. W sytuacji ich współistnienia należy zastosować (poza metforminą) inhibitor SGLT-2 lub agonistę receptora GLP-1 z udowodnionym korzystnym wpływem na ryzyko sercowo-nacyzniowe.

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, metformina pozostaje lekiem pierwszego wyboru u chorych na cukrzycę typu 2 bez względu na masę ciała. Poza adekwatna kontrolą glikemii i bezpieczeństwem jej wartością dodaną jest pozytywny wpływ na wiele czynników metabolicznych i układ sercowo naczyniowy. Efekt terapeutyczny metforminy jest proporcjonalnie zależny od dawki – im jest ona większa – tym lepszy efekt w odniesieniu do zmniejszenia HbA1c. Stosowanie zbyt małych dawek metforminy nie pozwala na dobre wyrównanie glikemii. Naczelna zasada farmakoterapii metforminą powinna brzmieć: stosujemy maksymalne, tolerowane przez chorego dawki leku. Spośród licznych ograniczeń w stosowaniu metfominy w codziennej praktyce klinicznej istnieją w zasadzie trzy sytuacje, w których stosowanie metforminy jest przeciwwskazane. Celem niniejszego artkułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień oraz omówienie ograniczeń i kontrowersji związanych ze stosowaniem metforminy.

Choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Cukrzyca typu 2 istotnie zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a epizody sercowo-naczyniowe są najczęstszą przyczyną zgonów w tej grupie chorych. Dodatkowo współistnienie cukrzycy typu 2 zwiększa nie tylko umieralność z przyczyn wieńcowych niezależnie od wcześniejszego zawału mięśnia sercowego, lecz także ryzyko rozwoju niewydolności serca. Powyższe przesłanki stały się przyczynkiem do zmiany myślenia o leczeniu chorych na cukrzycę i biorąc pod uwagę możliwości farmakoterapeutyczne, wykorzystania leków, które w istotny sposób mogą wpłynąć na zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego w tej grupie chorych. Niniejszy artykuł poświęcono działaniu kardioprotekcyjnemu kanagliflozyny na podstawie wyników badania CANVAS (Canagliflozin Cardiovascular Assesment Study).

Odchudzanie się polega na osiągnięciu ujemnego bilansu energetycznego poprzez modyfikację zachowań żywieniowych, dietę redukcyjną oraz regularną aktywność fizyczną. Środki farmakologiczne mogą ułatwiać odchudzanie, ale nie zastąpią racjonalnej diety. Farmakoterapia, jako element wspomagający kurację odchudzającą, może być stosowana u osób otyłych ze wskaźnikiem masy ciała (body mass index – BMI) > 30 kg/m2 lub pacjentów z nadwagą (BMI 27–30 kg/m2), u których istnieją dodatkowe czynniki ryzyka związane z otyłością, w tym cukrzyca typu 2. W leczeniu chorych na cukrzycę typu 2, spośród których większość charakteryzuje się nadmierną masą ciała, wykorzystanie leków ułatwiających jej redukcję może okazać się pomocne w uzyskaniu adekwatnego efektu terapeutycznego. W niniejszym artykule przedstawiono zarówno leki zarejestrowane do leczenia otyłości, jak i leki hipoglikemizujące, których mechanizm działania ułatwia redukcję masy ciała, co w sposób szczególny predysponuje je do wykorzystania w grupie chorych otyłych. Dodatkowo uwzględniono wpływ nowych leków na ryzyko sercowo-naczyniowe.