Zespół stopy cukrzycowej – krótka powtórka nie tylko dla diabetologów

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia zespół stopy cukrzycowej oznacza obecność infekcji, owrzodzenia (rany), destrukcji głębokich tkanek z obecnością cech neuropatii i niedokrwienia o różnym stopniu zaawansowania. Klinicznie zespół stopu cukrzycowej objawia się najczęściej jako przewlekła rana (owrzodzenie) lub – znacznie rzadziej – jako neuroosteoartropatia Charcota.

Badania epidemiologiczne wskazują, że u ok. 15%, a nawet według niektórych autorów u 25% chorych na cukrzycę, dochodzi do powstania owrzodzenia stopy [1, 2], a ryzyko amputacji kończyny u pacjentów z cukrzycą jest kilkunastokrotnie wyższe niż u osób bez tego schorzenia. Szacuje się, że nawet u 15% pacjentów na pewnym etapie ich życia może dojść do odjęcia kończyny [3, 4]. Niestety, obserwuje się dużą nawrotowość owrzodzeń, podobnie jest w przypadku amputacji – kolejne mają zwykle miejsce w kilka lat od pierwszego zabiegu [5]. W ponad 80% przypadków amputację wyprzedza powstanie rany [6]. Amputacja, jak wskazują analizy, ma większy, negatywny wpływ na jakość życia chorego niż konieczność dializ, a nawet utrata wzroku [7]. Dane epidemiologiczne wskazują również na wysoką śmiertelność pacjentów z owrzodzeniem stopy, u wielu z nich występują powikłania naczyniowe, takie jak zawał mięśnia sercowego czy udar [8, 9]. Niektórzy autorzy podkreślają fakt, że u pacjentów obarczonych zespołem stopy cukrzycowej progresja schorzeń układu sercowo-naczyniowego jest szybsza, a śmiertelność jest wyższa niż u pacjentów bez tego powikłania [10]. Jednym z czynników odpowiedzialnych za to zwiększone ryzyko sercowo-naczyniowe u pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej jest obserwowane w tej grupie pacjentów mniejsze stężenie adiponektyny – cytokiny o działaniu przeciwzapalnym i przeciwmiażdżycowym [11].

Patogeneza zespołu stopy cukrzycowej

Zasadniczą rolę w patogenezie zespołu stopy cukrzycowej odgrywa neuropatia – uszkodzenie obwodowego układu nerwowego [12]. Jest to bardzo częste powikłanie cukrzycy – zgodnie z wynikami badań epidemiologicznych liczba przypadków neuropatii obwodowej wśród chorych na cukrzycę wynosi 5–60% [13, 14]. Uszkodzenie włókien czuciowych powoduje, że dochodzi do licznych niezauważonych przez chorego urazów (np. na sku...