Kontrola wszystkich czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych jest najlepszą formą zapobiegania groźnych dla życia incydentów niedokrwiennych. Jednym z głównych modyfikowalnych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych jest cukrzyca typu 2. Leczenie nowoczesnymi, kompleksowo przebadanymi molekułami hipoglikemizującymi przekłada się na dobrą kontrolę tej choroby i poprawę rokowania pacjentów. Omawiany opis przypadku stanowi przykład wykorzystania semaglutydu w prewencji pierwotnej u pacjenta z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym.
Kategoria: Artykuł
COVID-19 to epidemia XXI wieku, z którą przychodzi nam mierzyć się w codziennej praktyce lekarskiej. Pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi, w tym z niewydolnością serca, są grupą obciążoną cięższym przebiegiem infekcji COVID-19 oraz większą śmiertelnością w jej przebiegu. W przypadku zaostrzenia przewlekłej niewydolności serca należy zastanowić się nad możliwą infekcją COVID-19. W przypadku potwierdzenia zakażenia tacy chorzy powinni być szczegółowo diagnozowani, systematycznie monitorowani, a ich leczenie powinno być odpowiednio modyfikowane.
Komórki śródbłonka są komórkami aktywnymi fizjologicznie, działającymi kardioprotekcyjnie poprzez regulację struktury oraz funkcji naczyń krwionośnych. Dysfunkcja endotelium jest niekorzystnym wskaźnikiem prognostycznym układu sercowo-naczyniowego. Zmniejszenie syntezy wazodylatacyjnego tlenku azotu i bradykininy, stres oksydacyjny, apoptoza endotelium i postępujący stan zapalny sprzyjają odkładaniu się blaszek miażdżycowych. Lekami, które mają duży wpływ na funkcję śródbłonka są inhibitory angiotensyny II (ACEI). Spośród wszystkich ACEI to peryndopryl wydaje się mieć największy wpływ na podwyższenie stężenia bradykininy, tym samym wpływając na wiele markerów dysfunkcji śródbłonka, takich jak sztywność tętnic oraz postęp miażdżycy. Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, stosowanie peryndoprylu zaleca się w szczególności pacjentom z przewlekłymi zespołami wieńcowymi (CCS), z rozpoznaną dodatkowo cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym, chorobą naczyń obwodowych lub dysfunkcją skurczową lewej komory. Według wieloośrodkowych randomizowanych badań, takich jak badanie EUROPA oraz jego kontynuacje: PERTINENT, PERSPECTIVE, mających na celu ocenę działania perindoprilu w prewencji wtórnej CCS, lek ten ma znaczący wpływ na zahamowanie dysfunkcji śródbłonka i postępującej miażdżycy. ACEI zmniejszają częstość zawałów serca, udaru, rozwoju niewydolności serca, a także istotnie wpływają na zmniejszenie ryzyka zachorowalności i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych.
Jedną ze składowych holistycznego, zintegrowanego leczenia pacjentów z migotaniem przedsionków (atrial fibrillation – AF) jest leczenie objawów klinicznych tej arytmii. Polega ono na wyborze strategii kontroli częstości rytmu komór lub kontroli rytmu serca. Zintegrowana opieka nad pacjentem z AF obejmuje także włączenie pacjenta w proces leczenia i uwzględnienie jego preferencji. Strategia kontroli częstości rytmu komór często wystarczająco zmniejsza nasilenie objawów związanych z AF. β-adrenolityki uważa się za leki pierwszego rzutu stosowane w strategii kontroli częstości rytmu komór. Z kolei głównym celem strategii kontroli rytmu serca jest redukcja objawów klinicznych związanych z AF poprzez utrzymywanie rytmu zatokowego i ograniczenie nawrotów arytmii oraz poprawa jakości życia. U chorych bez strukturalnej choroby serca najczęściej stosowanym w Polsce lekiem w celu kardiowersji farmakologicznej jest propafenon.
Pomimo istotnej ewolucji, jaka dokonała się w ostatnich latach w leczeniu niewydolności serca (HF), oraz pomimo stosowania optymalnej farmakoterapii, śmiertelność w grupie chorych z HF nadal jest wysoka i w perspektywie pięcioletniej obserwacji wynosi nawet 50%. Flozyny, w tym m.in. dapagliflozyna, to leki zarejestrowane przede wszystkim do stosowania u chorych z cukrzycą typu 2, jednak ich bezwzględnie korzystny wpływ na przeżycie oraz redukcję niekorzystnych zdarzeń sercowo- -naczyniowych u chorych z HF sprawił, że są one rozważane na równi z lekami kardiologicznymi w leczeniu HF, niezależnie od współistniejącej cukrzycy.
Liczba osób chorych na cukrzycę stale się zwiększa, a populacja chorych na cukrzycę w Polsce przekracza obecnie trzy miliony chorych. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) w algorytmach leczenia cukrzycy typu 2 uwzględnia nową grupę leków hipoglikemizujących – agonistów glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1). Leki te wykorzystują efekt inkretynowy w organizmie, nasilają sekrecję insuliny w odpowiedzi na posiłek zawierający węglowodany i zapobiegają hiperglikemii poposiłkowej. Dodatkowo hamują sekrecję glukagonu przez komórki β trzustki i zmniejszają wątrobową produkcję glukozy, opóźniają opróżnianie żołądka. W mechanizmie podwzgórzowym zmniejszają również apetyt. Pozwalają na obniżenie hemoglobiny glikowanej średnio o 1%, przy równoczesnym małym ryzyku hipoglikemii. W artykule przedstawiono opis przypadku chorej z niewyrównaną cukrzycą typu 2, u której w terapii poza metforminą zastosowano semaglutyd.
Głównym problemem współczesnej diabetologii są powikłania makroangiopatyczne, które prowadzą do rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych. Leczenie cukrzycy musi obejmować przede wszystkim wyrównanie zaburzeń metabolicznych manifestujących się nie tylko poprzez hiperglikemię, ale także dyslipidemię i nadciśnienie tętnicze. Tylko terapia nakierowana na kontrolę tych zaburzeń może istotnie zmniejszyć zagrożenie dla stanu zdrowia i przeżycia chorych. Niebagatelną, choć wtórną rolę odgrywają leki, dzięki którym udaje się skorygować te zaburzenia.
Kanagliflozyna, przedstawiciel inhibitorów kotransportera sodowo-glukozowego (flozyn), pozwala na skuteczną redukcję glikemii u chorych z cukrzycą typu 2 w mechanizmie zwiększenia glikozurii. Lek ten ma udokumentowaną skuteczność w redukcji ryzyka wystąpienia złożonego punktu końcowego pod postacią zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawału serca niezakończonego zgonem i udaru mózgu niezakończonego zgonem. Badanie CREDENCE to pierwsze badanie ukierunkowane na ocenę funkcji nerek jako pierwszorzędowego punktu końcowego u chorych z cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek poddanych leczeniu kanagliflozyną. Wyniki badania wskazują na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania kanagliflozyny u wyżej wymienionych chorych oraz na redukcję liczby poważnych incydentów sercowo-naczyniowych, a przede wszystkim na poprawę parametrów nerkowych w szerokim spektrum podgrup – zarówno w grupie prewencji pierwotnej, jak i wtórnej.
Metformina to jeden z najstarszych doustnych leków przeciwcukrzycowych obecnych na rynku. Co ważne, lek ten wciąż jest lekiem numer jeden w leczeniu chorych na cukrzycę typu 2 i to na wszystkich etapach zaawansowania choroby. Jej biodostępność wynosi 50–60%, średni okres półtrwania to 2–4 godzin, wydalana jest przez nerki. W pracy przedstawiono aktualne informacje na temat słabo znanego działania metforminy, leku mogącego w istotny sposób wpływać na wydłużenie przeżycia pacjentów, w tym chorych na cukrzycę typu 2.
Choroby układu sercowo-naczyniowego są główną przyczyną zgonów pośród populacji europejskiej. Prewencja wdrożona wśród pacjentów obciążonych czynnikami ryzyka, takimi jak: otyłość, ni- kotynizm, cukrzyca oraz nadciśnienie tętnicze, może zmniejszyć zapadalność na choroby układu krążenia. Nowoczesne metody prewencji opierają się na nowych rozwiązaniach telemedycyny i tzw. m-zdrowia. Aplikacje mobilne, szeroko dostępne na rynku, umożliwiają monitorowanie parametrów życiowych pacjenta – tętna, wartości ciśnienia tętniczego, poziomu glikemii, liczby zrobionych kroków, a dodatkowo usprawniają komunikację między pacjentem a jego lekarzem, który ma na bieżąco wgląd w aktualne wyniki i pomiary. Według najnowszych badań interwencje zdrowotne wprowadzone za pomocą smartfonów znacząco wpływają na utratę wagi i zwiększają aktywność fizyczną wśród pacjentów. Do redukcji klasycznych czynników ryzyka przyczyniają się również coraz bardziej popularne alternatywne urządzenia do inhalacji nikotyny, takie jak niektóre przebadane papierosy elektroniczne o zweryfikowanym składzie aerozolu oraz wprowadzone niedawno na rynek przebadane systemy podgrzewania tytoniu (np. IQOS, Glow). Stają się one coraz częściej używanymi przez palaczy zamiennikami standardowych papierosów tytoniowych. W oparciu o wyżej wymienione przykłady oraz doniesienia naukowe można stwierdzić, że wykorzystywanie mobilnych technologii w opiece zdrowotnej ma szansę poskutkować zmniejszeniem śmiertelności pacjentów oraz zmniejszeniem częstości występowania chorób sercowo-naczyniowych.
Zdrowy styl życia, w tym dobrze zbilansowana dieta, stanowi najważniejszy element profilaktyki chorób układu krążenia. Wytyczne prewencji chorób sercowo-naczyniowych międzynarodowych towarzystw naukowych wśród rekomendacji dotyczących sposobu odżywiania podkreślają między innymi istotność źródeł kwasów tłuszczowych w diecie. Za szczególnie korzystne uznaje się redukcję i zastępowanie nasyconych kwasów tłuszczowych wielo- i jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, których ważne źródło stanowią oleje roślinne. Zaznacza się także potrzebę dostosowania wytycznych do lokalnych zwyczajów i czynników społeczno-ekonomicznych. Biorąc powyższe pod uwagę, w poniższym artykule omówiono potencjał wykorzystania oleju rzepakowego w profilaktyce chorób układu krążenia w Polsce.
Z uwagi na starzejące się społeczeństwo oraz coraz powszechniejsze występowanie czynników ryzyka, niewydolność serca dotyka coraz większą część naszego społeczeństwa. Celem niniejszego artykułu jest podsumowanie aktualnego schematu leczenia niewydolności serca zgodnego z najnowszymi wytycznymi oraz omównienie najnowszych doniesień i wyników badań nad nowymi substancjami, które w przyszłości mogą zrewolucjonizować postępowanie w HF. W artykule szczegółowo omówiliśmy najnowsze wyniki przełomowych badań dotyczących flozyn – substancji o plejotropowym działaniu, które dotychczas stosowane u pacjentów z cukrzycą, teraz zyskują wskazania w leczeniu niewydolności serca niezależnie od cukrzycy. Niewydolność serca stanowi jedno z największych wyzwań współczesnej kardiologii. Dzięki coraz większej dostępności nowych substancji w leczeniu niewydolności serca mamy możliwość indywidualizowania terapii i z dostępnych metod wybierać jak najbardziej optymalną.