prof. dr hab. n. med.; Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu.
β-adrenolityki należą do leków, w obrębie których można wyróżnić trzy generacje i kilka podgrup w obrębie generacji. W Polsce obecnie najczęściej stosuje się cztery β-adrenolityki: bisoprolol, karwedylol, metoprolol i nebiwolol. Na podstawie danych z badań klinicznych i właściwości farmakologicznych powinno się dobrać optymalny β-adrenolityk w konkretnej sytuacji w codziennej praktyce klinicznej.
Leki z grupy β-adrenolityków mają zastosowanie nie tylko w chorobach układu sercowo-naczyniowego, ale również w terapii chorych z migrenami, zaburzeniami lękowymi czy nadczynnością tarczycy. Bisoprolol, selektywny β1-adrenolityk, zarejestrowany jest w monoterapii do leczenia nadciśnienia tętniczego i dławicy piersiowej, a w leczeniu skojarzonym do leczenia umiarkowanej do ciężkiej przewlekłej niewydolności serca z upośledzoną funkcją skurczową lewej komory serca (EFLV ≤ 35%). Wyniki badań z użyciem bisoprololu pokazują, że jest to lek bezpieczny i skuteczny w wyżej wymienionych grupach chorych, a jego zastosowanie wiąże się z wieloma korzyściami klinicznymi w grupie chorych najbardziej obciążonych.
Zaburzenia gospodarki lipidowej stanowią istotny problem w codziennej praktyce klinicznej. Chociaż możliwości terapeutyczne tej grupy chorych są aktualnie bardzo szerokie, niestety nadal większość pacjentów nie osiąga celów terapeutycznych. Standardem postępowania w leczeniu dyslipidemii pozostają nadal statyny, jednak w przypadku braku ich skuteczności lub nietolerancji zaleca się dołączenie do takiej terapii ezetymibu. Co więcej, dopuszcza się terapię kombinowaną (statyna + ezetymib) od początku leczenia zaburzeń lipidowych u tych chorych, u których szacowana poprawa parametrów lipidowych po zastosowaniu jedynie satyny nie pozwoli na osiągnięcie docelowych wartości cholesterolu LDL.
Pomimo postępów w diagnostyce i leczeniu niewydolności serca rokowanie pacjentów pozostaje niekorzystne. W patofizjologii niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (HFrEF, heart failure with reduced ejection fraction) ważną rolę odgrywają szlaki neurohormonalne, głównie aktywacja układu współczulnego i układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz układ peptydów natriuretycznych. Według aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczących niewydolności serca zaleca się stosowanie sakubitrylu/walsartanu zamiast inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I, angiotensin-converting enzyme inhibitors) lub antagonistów receptora dla angiotensyny II (ARB, angiotensin receptor blockers) u ambulatoryjnych pacjentów z HFrEF, którzy pozostają objawowi pomimo optymalnej terapii niewydolności serca.
From hypertension-mediated organ damage to cardiovascular complications. Treatment options
Treatment of heart failure according to the latest guidelines – how to do it in practice?
Benefits of using eplerenone in the treatment of cardiovascular diseases
Nadciśnienie tętnicze (HA) stanowi jeden z wiodących problemów terapeutycznych w codziennej praktyce klinicznej. Z uwagi na częste współistnienie HA z innymi chorobami, tj. zawał mięśnia sercowego, cukrzyca czy otyłość, optymalne postępowanie terapeutyczne jest szczególnie istotne celem redukcji całkowitego, już wyjściowo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego. Na szczególną uwagę zasługuje indywidualizacja terapii w zależności od chorób współistniejących, która pozwoli na odpowiednie dopasowanie poszczególnych grup leków, by odnieść jak największe korzyści z leczenia i jednocześnie zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Leki β-adrenolityczne stanowią podstawę w farmakoterapii m.in. przewlekłej niewydolności serca, przewlekłego zespołu wieńcowego, zaburzeń rytmu serca oraz nadciśnienia tętniczego. Nebiwolol, cechujący się wysoką kardioselektywnością, pozwala nie tylko na poprawę rokowania chorych z chorobami układu sercowo-naczyniowego poprzez redukcję hospitalizacji czy wydłużenie czasu przeżycia, ale również cechuje się niskim odsetkiem wystąpienia działań niepożądanych. Ponadto z uwagi na swoje wielokierunkowe działanie pozwala na lepsze rokowanie chorych z wielochorobowością, jak np. współistniejącą POChP, cukrzycą czy z zaburzeniami potencji.
Antagoniści receptora dla angiotensyny II – sartany – są preferowaną grupą leków w leczeniu nadciśnienia tętniczego wśród chorych z przerostem lewej komory serca, po udarze niedokrwiennym mózgu oraz z cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek. Telmisartan jako długo działający przedstawiciel sartanów zapewnia skuteczną, całodobową kontrolę ciśnienia tętniczego, zapobiega progresji nefropatii cukrzycowej oraz zmniejsza częstość zachorowań wśród chorych z jawną chorobą miażdżycową. Ponadto telmisartan opóźnia wystąpienie poważnych powikłań cukrzycy oraz zapobiega występowaniu migotania przedsionków.
Pomimo istotnej ewolucji, jaka dokonała się w ostatnich latach w leczeniu niewydolności serca (HF), oraz pomimo stosowania optymalnej farmakoterapii, śmiertelność w grupie chorych z HF nadal jest wysoka i w perspektywie pięcioletniej obserwacji wynosi nawet 50%. Flozyny, w tym m.in. dapagliflozyna, to leki zarejestrowane przede wszystkim do stosowania u chorych z cukrzycą typu 2, jednak ich bezwzględnie korzystny wpływ na przeżycie oraz redukcję niekorzystnych zdarzeń sercowo- -naczyniowych u chorych z HF sprawił, że są one rozważane na równi z lekami kardiologicznymi w leczeniu HF, niezależnie od współistniejącej cukrzycy.
Kanagliflozyna, przedstawiciel inhibitorów kotransportera sodowo-glukozowego (flozyn), pozwala na skuteczną redukcję glikemii u chorych z cukrzycą typu 2 w mechanizmie zwiększenia glikozurii. Lek ten ma udokumentowaną skuteczność w redukcji ryzyka wystąpienia złożonego punktu końcowego pod postacią zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawału serca niezakończonego zgonem i udaru mózgu niezakończonego zgonem. Badanie CREDENCE to pierwsze badanie ukierunkowane na ocenę funkcji nerek jako pierwszorzędowego punktu końcowego u chorych z cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek poddanych leczeniu kanagliflozyną. Wyniki badania wskazują na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania kanagliflozyny u wyżej wymienionych chorych oraz na redukcję liczby poważnych incydentów sercowo-naczyniowych, a przede wszystkim na poprawę parametrów nerkowych w szerokim spektrum podgrup – zarówno w grupie prewencji pierwotnej, jak i wtórnej.
