dr n. med. Monika Kozieł
Oddział Kliniczny Kardiologii, Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
β-adrenolityki należą do leków, w obrębie których można wyróżnić trzy generacje i kilka podgrup w obrębie generacji. W Polsce obecnie najczęściej stosuje się cztery β-adrenolityki: bisoprolol, karwedylol, metoprolol i nebiwolol. Na podstawie danych z badań klinicznych i właściwości farmakologicznych powinno się dobrać optymalny β-adrenolityk w konkretnej sytuacji w codziennej praktyce klinicznej.
Pomimo postępów w diagnostyce i leczeniu niewydolności serca rokowanie pacjentów pozostaje niekorzystne. W patofizjologii niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (HFrEF, heart failure with reduced ejection fraction) ważną rolę odgrywają szlaki neurohormonalne, głównie aktywacja układu współczulnego i układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz układ peptydów natriuretycznych. Według aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczących niewydolności serca zaleca się stosowanie sakubitrylu/walsartanu zamiast inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I, angiotensin-converting enzyme inhibitors) lub antagonistów receptora dla angiotensyny II (ARB, angiotensin receptor blockers) u ambulatoryjnych pacjentów z HFrEF, którzy pozostają objawowi pomimo optymalnej terapii niewydolności serca.
From hypertension-mediated organ damage to cardiovascular complications. Treatment options
Nadciśnienie tętnicze (NT) stanowi istotny modyfikowalny czynnik ryzyka chorób układu krążenia i główną przyczynę przedwczesnych zgonów na świecie. Za najefektywniejszą metodę zapobiegania lub opóźnienia rozwoju NT uważa się modyfikację stylu życia, w tym zwiększenie aktywności fizycznej oraz zapobieganie otyłości. Głównym celem w leczeniu NT powinno stać się dążenie do osiągnięcia optymalnej kontroli ciśnienia tętniczego, starając się wyeliminować inercję terapeutyczną oraz suboptymalne przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez pacjenta. Leczenie należy rozpocząć od dwuskładnikowego preparatu złożonego. Podstawowe grupy leków hipotensyjnych to: diuretyki (tiazydowe/ tiazydopodobne), antagoniści wapnia oraz inhibitory konwertazy angiotensyny i leki blokujące receptor AT1 (sartany).
Jedną ze składowych holistycznego, zintegrowanego leczenia pacjentów z migotaniem przedsionków (atrial fibrillation – AF) jest leczenie objawów klinicznych tej arytmii. Polega ono na wyborze strategii kontroli częstości rytmu komór lub kontroli rytmu serca. Zintegrowana opieka nad pacjentem z AF obejmuje także włączenie pacjenta w proces leczenia i uwzględnienie jego preferencji. Strategia kontroli częstości rytmu komór często wystarczająco zmniejsza nasilenie objawów związanych z AF. β-adrenolityki uważa się za leki pierwszego rzutu stosowane w strategii kontroli częstości rytmu komór. Z kolei głównym celem strategii kontroli rytmu serca jest redukcja objawów klinicznych związanych z AF poprzez utrzymywanie rytmu zatokowego i ograniczenie nawrotów arytmii oraz poprawa jakości życia. U chorych bez strukturalnej choroby serca najczęściej stosowanym w Polsce lekiem w celu kardiowersji farmakologicznej jest propafenon.
Wytyczne dotyczące niewydolności serca zostały opublikowane w 2016 r. przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology – ESC). Zalecono w nich stosowanie antagonistów receptora mineralokortykoidowego u chorych z objawową (II–IV klasa czynnościowa według Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego) niewydolnością serca z upośledzoną frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF < 40%), u których występują objawy pomimo stosowania inhibitora konwertazy angiotensyny i leku ß-adrenolitycznego. Podkreślono w nich również redukcję objawów, ryzyka hospitalizacji z powodu niewydolności serca i ryzyka zgonu związane z wdrożeniem powyższego leczenia.
Aktualizacja wytycznych dotyczących redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z cukrzycą została opublikowana w 2019 r. przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology – ESC). W nowych wytycznych podkreślono znaczenie modyfikacji stylu życia jako podstawowej strategii redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych z cukrzycą. Zalecono również strategie zmniejszenia ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z cukrzycą, takie jak: systematyczna kontrola glikemii, optymalne leczenie nadciśnienia tętniczego oraz intensywne leczenie hipolipemizujące.
W 2019 r. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology – ESC) ogłosiło aktualizację wytycznych dotyczących cukrzycy, stanu przedcukrzycowego i chorób układu sercowo-naczyniowego. W nowych wytycznych ma miejsce kilka istotnych zmian. Między innymi zmodyfikowano docelowe stężenia cholesterolu LDL oraz docelowe wartości ciśnienia tętniczego. Zmieniono również niektóre zalecenia związane z leczeniem farmakologicznym i chorobami towarzyszącymi cukrzycy. W artykule przedstawiono najistotniejsze rekomendacje ekspertów ESC.
Na podstawie publikowanych danych uważa się, że niewydolność serca (heart failure – HF) występuje u ok. 1–2% populacji ogólnej, a jej częstość rośnie wraz z wiekiem (≥ 10% wśród osób powyżej 70. roku życia). Artykuł dotyczy populacji chorych z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (left ventricular ejection fraction – LVEF) < 40%. Do priorytetów w leczeniu chorych z HF należą: poprawa ich stanu klinicznego, zwiększenie ich wydolności wysiłkowej, poprawa jakości życia, zapobieganie hospitalizacjom oraz zmniejszenie śmiertelności całkowitej. Podstawowe leczenie farmakologiczne pacjentów z HF z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (HFrEF) obejmuje: inhibitory konwertazy angiotensyny (angiotensin-converting enzyme inhibitor – ACEI) oraz leki beta-adrenolityczne. Zaleca się stopniowe zwiększanie wyżej wymienionych leków do maksymalnie tolerowanych dawek. Antagonistów receptora mineralokortykoidowego/aldosteronowego (MRA) zaleca się u chorych z HFrEF, u których występują objawy mimo leczenia ACEI i beta-adrenolitykiem w celu zmniejszenia ryzyka hospitalizacji z powodu HF i ryzyka zgonu. Leki moczopędne zaleca się w celu redukcji objawów i poprawy wydolności wysiłkowej u chorych z cechami i/lub objawami zastoju. Sakubitril/walsartan stanowi alternatywę dla ACEI w celu zmniejszenia ryzyka hospitalizacji z powodu HF i ryzyka zgonu u ambulatoryjnych chorych z HFrEF, u których występują objawy mimo optymalnego leczenia farmakologicznego za pomocą ACEI, leku beta-adrenolitycznego i MRA (mineralocorticoid receptor antagonist).
Wstęp: Cukrzyca typu 2 wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań zarówno mikronaczyniowych, jak i makronaczyniowych. Liraglutyd jest analogiem ludzkiego glukagonopodobnego peptydu 1, który wykazuje skuteczność w obniżaniu poziomu glukozy. Badanie LEADER (Liraglutide Effect and Action in Diabetes: Evaluation of cardiovascular outcome Results) ocenia wpływ liraglutydu na występowanie zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych na cukrzycę typu 2. Czas obserwacji wynosił 42–60 miesięcy. Pierwszorzędowe punkty końcowe stanowiły: zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawał serca niezakończony zgonem lub udar mózgu niezakończony zgonem w grupie pacjentów z cukrzycą typu 2. Pierwszorzędowy punkt końcowy obserwowano u 13% chorych stosujących liraglutyd oraz u 14,9% chorych otrzymujących placebo (p < 0,001). Zgon z powodu przyczyn sercowo-naczyniowych odnotowano u 4,7% pacjentów leczonych liraglutydem i u 6% chorych stosujących placebo (p = 0,007). Zgony z jakiejkolwiek przyczyny odnotowano u 8,2% pacjentów stosujących liraglutyd i u 9,6% z grupy placebo (p = 0,02). Liraglutyd jest obiecującym lekiem stosowanym w leczeniu cukrzycy typu 2 o udokumentowanym korzystnym wpływie na występowanie zdarzeń sercowo-naczyniowych.
