Wytyczne dotyczące niewydolności serca zostały opublikowane w 2016 r. przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology – ESC). Zalecono w nich stosowanie antagonistów receptora mineralokortykoidowego u chorych z objawową (II–IV klasa czynnościowa według Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego) niewydolnością serca z upośledzoną frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF < 40%), u których występują objawy pomimo stosowania inhibitora konwertazy angiotensyny i leku ß-adrenolitycznego. Podkreślono w nich również redukcję objawów, ryzyka hospitalizacji z powodu niewydolności serca i ryzyka zgonu związane z wdrożeniem powyższego leczenia.
Dział: Otwarty dostęp
Cukrzyca jest schorzeniem przewlekłym, w którym powikłania makronaczyniowe stanowią główną przyczynę zgonów. Współistnienie nadczynności lub niedoczynności tarczycy w tej grupie pacjentów dodatkowo pogarsza przebieg chorób układu sercowo-naczyniowego. Znajomość profilaktyki oraz leczenia zaburzeń funkcji tarczycy może uchronić osoby chore na cukrzycę i z chorobami sercowo-naczyniowymi przed groźnymi powikłaniami i zgonem.
Cukrzyca typu 2 to epidemia XXI wieku. Istotą leczenia cukrzycy jest wielokierunkowa interwencja terapeutyczna zarówno niefarmakologiczna, jak i farmakologiczna. Insulinooporność odgrywa kluczową rolę w rozwoju cukrzycy typu 2. Klasycznym lekiem przeciwhiperglikemicznym zmniejszającym insulinooporność jest pioglitazon. Skutecznie obniża on hiperglikemię zarówno w monoterapii, jak i w terapii skojarzonej. Pioglitazon zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy de novo u chorych z prediabetes, jak również zapobiega rozwojowi powikłań sercowo-naczyniowych u chorych po udarze mózgowym czy TIA. W pracy przedstawiono dane na temat mechanizmu działania, efektów klinicznych stosowania, działań ubocznych i niepożądanych oraz wskazań do stosowania pioglitazonu.
Postęp w diagnostyce i leczeniu choroby wieńcowej, w tym rozwój technik wewnątrznaczyniowych, doprowadził do znacznej poprawy rokowania w populacji obciążonej tym schorzeniem. Jednak mimo stosowania optymalnej farmakoterapii i zasad prewencji wtórnej, częstość niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych w tej populacji jest szacowana na 5–10% rocznie, będąc istotnie wyższą wśród pacjentów obciążonych licznymi czynnikami ryzyka oraz chorobami współistniejącymi.Pewien przełom w długoterminowej terapii pacjentów wysokiego ryzyka z zaawansowaną chorobą wieńcową może dokonać się za sprawą wyników badania COMPASS. W badaniu tym wykazano, że u pacjentów z przewlekłym zespołem wieńcowym (CCS) i/lub chorobą tętnic obwodowych (PAD), obciążonych dodatkowo wysokim ryzykiem zdarzeń niedokrwiennych, dodanie riwaroksabanu w małej dawce (2 x 2,5mg/dobę) do standardowej terapii kwasem acetylosalicylowym (100mg/dobę) prowadzi do znamiennej statystycznie redukcji incydentów zakrzepowo-zatorowych, przy akceptowalnym, niewielkim wzroście ryzyka powikłań krwotocznych. Wyniki badania COMPASS znalazły również przełożenie na kształt wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, które rekomendują stosowanie terapii skojarzonej (ASA + dawka „naczyniowa”riwaroksabanu) u pacjentów z CCS/PAD obciążonych dużym ryzykiem zdarzeń niedokrwiennych.
Aktualne wytyczne polskie i europejskie wskazują, że pierwsze dwie etapy leczenia nadciśnienia tętniczego – leczenie 2 i 3 lekami hipotensyjnymi – mogą być oparte na stosowaniu preparatów złożonych opartych na 2 i 3 lekach hipotensyjnych. Ma to istotne znaczenie z uwagi na fakt, że stosowanie preparatów złożonych ma wpływ na stosowanie się przez chorego do zaleceń hipotensyjnych. W przedstawionych badaniach wykazano wysoką skuteczność leczenia hipotensyjnego opartego na olmesartanie, amlodypinie i hydrochlorotiazydzie. Skojarzenie to w postaci preparatu złożonego może być zastosowane jako 2. krok terapii hipotensyjnej w wielu sytuacjach klinicznych. Ponadto zastosowanie preparatu złożonego będzie się wiązało ze zwiększeniem stopnia stosowania się do zaleceń.
Beta-adrenolityki są grupą leków stosowanych w kardiologii od wielu lat. Mają swoją ugruntowaną pozycję w leczeniu nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, komorowych i nadkomorowych zaburzeniach rytmu serca czy przewlekłej jego niewydolności. Od dawna są z sukcesem stosowane w terapii arytmii nadkomorowych. Pomimo stałej pracy przemysłu farmaceutycznego nad nowymi preparatami jedynie niektóre z nich są wymienione w aktualnych Wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego zawierających zalecenia dotyczące leczenia arytmii nadkomorowych. Są to podawany tylko dożylnie esmolol, metoprolol oraz w niektórych przypadkach propranolol. Niniejsze opracowanie przedstawia rolę tej niezwykle wartościowej grupy w leczeniu arytmii nadkomorowych.
Aktualizacja wytycznych dotyczących redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z cukrzycą została opublikowana w 2019 r. przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology – ESC). W nowych wytycznych podkreślono znaczenie modyfikacji stylu życia jako podstawowej strategii redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych z cukrzycą. Zalecono również strategie zmniejszenia ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z cukrzycą, takie jak: systematyczna kontrola glikemii, optymalne leczenie nadciśnienia tętniczego oraz intensywne leczenie hipolipemizujące.
W 2019 r. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology – ESC) ogłosiło aktualizację wytycznych dotyczących cukrzycy, stanu przedcukrzycowego i chorób układu sercowo-naczyniowego. W nowych wytycznych ma miejsce kilka istotnych zmian. Między innymi zmodyfikowano docelowe stężenia cholesterolu LDL oraz docelowe wartości ciśnienia tętniczego. Zmieniono również niektóre zalecenia związane z leczeniem farmakologicznym i chorobami towarzyszącymi cukrzycy. W artykule przedstawiono najistotniejsze rekomendacje ekspertów ESC.
Kwas moczowy (uric acid – UA) jest uznanym czynnikiem ryzyka rozwoju i progresji chorób cywilizacyjnych. Jego nadmiar prowadzi do nadmiernej aktywacji stresu oksydacyjnego, przewlekłego niespecyficznego stanu zapalnego i deficytu tlenku azotu. Przekłada się to w wymiarze klinicznym na zwiększone ryzyko dysfunkcji śródbłonka, rozwoju i progresji miażdżycy i jej konsekwencji (z chorobą wieńcową na czele), nadciśnienia tętniczego, przewlekłej choroby nerek, insulinooporności i zespołu metabolicznego. Wszystkie te niekorzystne efekty dotyczą szczególnie pacjentów z dną moczanową, ale także osób z bezobjawowym wzrostem stężenia kwasu moczowego.
Dostępne dane wskazują na częste współwystępowanie niealkoholowego stłuszczenia wątroby (non-alcoholic fatty liver disease – NAFLD) i cukrzycy typu 2. Przeprowadzone badania epidemiologiczne nie dają jasnej odpowiedzi, która z tych chorób pojawia się jako pierwsza, co może wynikać z różnorodności stosowanych metod diagnozujących NAFLD oraz dodatkowych czynników ryzyka jego wystąpienia. Z punktu widzenia klinicznego, obecność NAFLD i cukrzycy u jednego pacjenta stanowi bardzo ważny problem, ponieważ wykazano, że obecność obydwu tych patologii wiąże się z istotnie większym ryzykiem zdrowotnym niż każdej z tych chorób z osobna. Stwierdzono, że u osób z cukrzycą typu 2 znacznie częściej rozwija się w wątrobie stan zapalny (non-alcoholic steatohepatitis – NASH), włóknienie, marskość i rak. Z drugiej strony NAFLD niekorzystnie koreluje z pojawieniem się u cukrzyka przewlekłych powikłań mikro- i makronaczyniowych. Pierwszeństwo wystąpienia cukrzycy typu 2 wskazuje na konieczność poszukiwania optymalnym testem diagnostycznym NAFLD u pacjentów chorych na cukrzycę, z drugiej strony każdy pacjent z NAFLD wymaga wdrożenia standardowej diagnostyki w kierunku obecności zaburzeń gospodarki węglowodanowej. W przypadku cukrzycy typu 2 diagnostyka ta oparta jest na standardowych oznaczeniach glukozy we krwi żylnej. W zakresie rozpoznawania NAFLD istnieją kontrowersje wokół najbardziej optymalnego narzędzia diagnostycznego, jakim jest badanie ultrasonograficzne (USG) wątroby, a jej biopsja, która pozwala wykluczyć lub potwierdzić NASH lub zwłóknienie tego narządu.
Najważniejszym elementem opieki nad pacjentami ze wszczepionymi układami stymulującymi jest indywidualizacja terapii, obejmująca stałą kontrolę funkcji urządzenia wraz z oceną stanu klinicznego chorego. Dzięki telemonitoringowi na bieżąco można śledzić pracę urządzenia – pozwala on na odległość ocenić wszystkie niezbędne parametry techniczne układu i w razie konieczności odpowiednio szybko zainterweniować.
Telemonitoring urządzeń wszczepialnych jest szczególnie istotny u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca oraz niewydolnością serca.
Inhibitory konwertazy angiotensyny (angiotensin converting enzyme inhibitors – ACE-I) stanowią podstawę farmakoterapii chorych z nadciśnieniem tętniczym, niewydolnością serca oraz przewlekłymi zespołami wieńcowymi. Zofenopril, tkankowy ACE-I posiadający w swojej budowie grupy sulfhydrylowe, nie tylko hamuje niekorzystny remodeling lewej komory serca i wykazuje skuteczny efekt hipotensyjny, ale również wyróżnia się zmniejszoną kumulacją bradykininy i prostaglandyn w porównaniu do innych ACE-I. Zofenopril – z uwagi na swoją unikalną budowę, szeroki profil działania i bezpieczeństwo terapii – stanowi nowoczesną formę leczenia, szczególnie w grupie chorych we wczesnej fazie zawału mięśnia sercowego.