Autor: Tomasz Podolecki

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zgonów w Polsce oraz w innych krajach wysokorozwiniętych. Ocenia się, że niemal 5% osób na świecie cierpi z powodu przewlekłego zespołu wieńcowego (CCS), którego częstość występowania w populacji globalnej wzrasta – z uwagi na starzenie się społeczeństw oraz większe i dłuższe narażenie na czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy. Najnowsze rekomendacje Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego poszerzają definicję CCS, wprowadzają klarowny schemat postępowania przy ich diagnostyce oraz uaktualniają wiedzę na temat ich leczenia. Wytyczne te mocno akcentują potrzebę edukacji pacjenta i jego otoczenia w zakresie korzyści wynikających ze zdrowego stylu życia, wskazując jednocześnie na konieczność aktywnego zaangażowania pacjenta w proces leczenia. W zakresie farmakoterapii dokonano kilku istotnych zmian klasy zaleceń dla poszczególnych leków, jak również wprowadzono pewne nowe zalecenia zgodnie z najnowszymi wynikami badań klinicznych. Szczególnie ważnych modyfikacji dokonano w pewnych aspektach leczenia przeciwzakrzepowego oraz stosowania leków przeciwcukrzycowych. Podkreślono także wpływ przewlekłej terapii kolchicyną na redukcję zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych z miażdżycą tętnic wieńcowych.

Starzenie się społeczeństwa, nikotynizm, niewłaściwe nawyki żywieniowe oraz coraz powszechniej występujące zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej stanowią główne czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy tętnic obwodowych (PAD), która obecnie dotyka około 200 milionów osób na całym świecie. PAD wiąże się z istotnie wyższym ryzykiem poważnych zdarzeń w obrębie kończyn dolnych (MALE) oraz zdarzeń sercowo-naczyniowych (MACE). Pewien przełom w terapii pacjentów z zaawansowaną postacią PAD może dokonać się za sprawą wyników badania COMPASS. W badaniu tym, do którego rekrutowano również pacjentów z PAD, dodanie riwaroksabanu w małej dawce (2 x 2,5mg/dobę) do standardowego leczenia za pomocą kwasu acetylosalicylowego (100 mg/ /dobę) prowadziło do znamiennej statystycznie redukcji ryzyka MALE oraz MACE, o odpowiednio: 46% i 28%. Korzystnego efektu tej terapii nie zmieniał umiarkowany i w pełni akceptowalny wzrost ryzyka poważnych krwawień, bowiem benefit kliniczny netto, po uwzględnieniu powikłań krwotocznych, wynosił aż 28%. Dostępne dowody naukowe przekonują, że terapia skojarzona, jako istotna składowa prewencji wtórnej, powinna stać się standardową formą leczenia wśród chorych wysokiego ryzyka z zaawansowaną miażdżycą tętnic obwodowych, gdyż w tej populacji pozwala najbardziej ograniczyć liczbę zgonów i inwalidztwa spowodowanego schorzeniami układu krążenia.

Postęp w diagnostyce i leczeniu choroby wieńcowej, w tym rozwój technik wewnątrznaczyniowych, doprowadził do znacznej poprawy rokowania w populacji obciążonej tym schorzeniem. Jednak mimo stosowania optymalnej farmakoterapii i zasad prewencji wtórnej, częstość niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych w tej populacji jest szacowana na 5–10% rocznie, będąc istotnie wyższą wśród pacjentów obciążonych licznymi czynnikami ryzyka oraz chorobami współistniejącymi.Pewien przełom w długoterminowej terapii pacjentów wysokiego ryzyka z zaawansowaną chorobą wieńcową może dokonać się za sprawą wyników badania COMPASS. W badaniu tym wykazano, że u pacjentów z przewlekłym zespołem wieńcowym (CCS) i/lub chorobą tętnic obwodowych (PAD), obciążonych dodatkowo wysokim ryzykiem zdarzeń niedokrwiennych, dodanie riwaroksabanu w małej dawce (2 x 2,5mg/dobę) do standardowej terapii kwasem acetylosalicylowym (100mg/dobę) prowadzi do znamiennej statystycznie redukcji incydentów zakrzepowo-zatorowych, przy akceptowalnym, niewielkim wzroście ryzyka powikłań krwotocznych. Wyniki badania COMPASS znalazły również przełożenie na kształt wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, które rekomendują stosowanie terapii skojarzonej (ASA + dawka „naczyniowa”riwaroksabanu) u pacjentów z CCS/PAD obciążonych dużym ryzykiem zdarzeń niedokrwiennych.

Pomimo znacznego postępu w leczeniu zawału serca (ZS), który dokonał się w ostatnich trzech dekadach, złośliwe arytmie komorowe stale pozostają istotnym problemem klinicznym u chorych z ZS. Chociaż wczesne leczenie interwencyjne oraz szybko wdrażana optymalna farmakoterapia wpłynęły na istotną redukcję częstości złośliwych arytmii komorowych wikłających ostrą fazę ZS, to w dalszym ciągu u 10% pacjentów rozwija się częstoskurcz komorowy (VT) i/lub migotanie komór (VF) we wczesnym okresie ZS. Publikowane dane pokazują, że złośliwe arytmie komorowe w przebiegu ZS są predyktorem istotnie gorszego rokowania wewnątrzszpitalnego. Bardziej dyskusyjny pozostaje wpływ VT/VF występującego okołozawałowo na rokowane długoterminowe, istnieją bowiem ograniczone i jednocześnie rozbieżne dane dotyczące wpływu arytmii komorowej na śmiertelność późną zależnie od okresu wystąpienia arytmii. Celem artykułu jest przedstawienie epidemiologii, etiopatogenezy oraz znaczenia rokowniczego arytmii komorowej wikłającej ZS, jak również aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczącego postępowania farmakologicznego i niefarmakologicznego w tej grupie chorych.

Despite major therapy advances over the last three decades complex ventricular arrhythmias (VAs) remains an essential clinical problem in patients with acute myocardial infarction (AMI). Although prompt revascularization as well as early introduction of optimal medical therapy have managed to significantly reduce the incidence of VAs complicating the early phase of AMI, still up to 10% of AMI patients develop ventricular tachycardia (VT) and/or ventricular fibrillation (VF) within the first hours after the onset of symptoms. Published data suggest that sustained VAs are predictors of worse in-hospital outcomes in the setting of AMI. However, the association of VAs with long-term prognosis seems to be more controversial, as there are limited and conflicting data on the impact of VAs on long-term outcomes depending on timing of arrhythmia. Therefore, the aim of this paper is to cover the clinical implications and pharmacological or non-pharmacological treatment of these arrhythmias in patients presenting with AMI.

W ciągu ostatnich trzech dekad dokonał się znaczący postęp w zakresie terapii chorób sercowo-naczyniowych. W oczywisty sposób przekłada się to na poprawę wskaźników przeżywalności, ale jednocześnie prowadzi do istotnego zwiększenia się populacji chorych z przewlekłą niewydolnością serca (PNS). Szacuje się, że u 30–36% pacjentów z PNS występują zaburzenia depresyjne, których częstość oraz nasilenie silnie korelują z zaawansowaniem niewydolności serca. Zgodnie z publikowanymi danymi, depresja wywiera istotny, niekorzystny wpływ na przebieg PNS. Jest ona bowiem związana z pogorszeniem jakości życia i nasileniem objawów niewydolności serca, a przede wszystkim stanowi niezależny predyktor zgonu oraz hospitalizacji z powodu dekompensacji PNS, zwiększając o ponad 40% ryzyko niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych. Jak pokazują badania, leczenie depresji u chorych z PNS jest bezpieczne i pozwala na uzyskanie remisji nawet u 75% pacjentów. Jednak co najistotniejsze, skuteczne leczenie depresji wiąże się ze znamienną redukcją częstości zdarzeń sercowo-
-naczyniowych w obserwacji odległej.

In last 3 decades, major advances in therapy of cardiovasccular diseases have been achieved. These achievements are clearly associated with improvement in the survival indices, however at the same time they lead to significant increase in the incidence of chronic heart failure (CHF). It is estimated, that 30-36% of CHF patients are burdened with depression. Of note, depression incidence and severity of its symptoms are strictly correlated with severity of heart failure. According to published data, depression has deleterious impact on prognosis in CHF population, being associated with worsening in quality of life and CHF symptoms. Besides, depression has been proved to be the independent predictor of all-cause mortality and hospitalization due CHF decompensation, leading to over 40% increase in the incidence of major adverse cardiac events. On the basis of the published studies, treatment of depression in this population seems to be safe and allows to achieve remission even in 75% of CHF patients. What is most important, effective treatment of depression may be associated with significant improvement in long-term prognosis.

Wstęp: Migotanie przedsionków (atrial fibrillation – AF) stanowi najczęstszą tachyarytmię nadkomorową w populacji ogólnej, a także u chorych z zawałem serca. Jego częstość występowania w tej populacji szacuje się na 5–23%, z tego u ok. 40% chorych jest to pierwszy w życiu epizod arytmii. W ostatnich trzech dekadach dzięki gwałtownemu rozwojowi inwazyjnych metod leczenia zawału serca uzyskano redukcję częstości występowania AF wikłającego zawał serca. Jednak pomimo ogromnego postępu, jaki dokonał się w zakresie leczenia ostrych zespołów wieńcowych, AF w dalszym ciągu jest istotnym i często niedocenianym problemem klinicznym. Z uwagi na niekorzystny wpływ na parametry hemodynamiczne oraz wzrost ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych AF stanowi niezależny czynnik ryzyka niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, zwiększając dwukrotnie śmiertelność w okresie wewnątrzszpitalnym. Ponadto konieczność stosowania doustnego leczenia przeciwzakrzepowego u chorych z AF istotnie zwiększa u nich ryzyko rozwoju powikłań krwotocznych. Wybór optymalnej strategii skojarzonego leczenia przeciwzakrzepowego oraz czasu jego trwania wymaga każdorazowo wnikliwej analizy ryzyka ponownych incydentów niedokrwiennych oraz niebezpieczeństwa zdarzeń krwotocznych.