Pułapki leczenia nadciśnienia tętniczego u osób w wieku podeszłym. Jak sobie poradzić z ciśnieniem opornym i skaczącym? Dlaczego należy pamiętać o hipotonii ortostatycznej i poposiłkowej?

Nadciśnienie tętnicze (NT) pozostaje kluczowym, a zarazem jednym z najczęściej występujących czynników ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego oraz przyczyną zgonów zarówno w skali globalnej, jak i w populacji polskiej. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia obejmujących lata 2018–2022 liczba pacjentów z nadciśnieniem tętniczym w Polsce wynosi ok. 11 milionów. W populacji dorosłej (obejmującej wszystkich powyżej 18. roku życia) średnio co trzecia osoba choruje na nadciśnienie tętnicze (34–35%), co plasuje Polskę w niechlubnej grupie państw o najwyższym odsetku jego występowania w Europie. Na szczególną uwagę zasługuje jednak fakt, że wraz z wiekiem odsetek ten istotnie się zwiększa – wśród osób po 60. roku życia wynosi on już 75%. Analizując te dane z nieco innej perspektywy – 2/3 pacjentów z nadciśnieniem tętniczym ma ponad 60 lat [1–3]. 
Taki rozkład chorobowości implikuje konieczność dostosowania terapii hipotensyjnej do pacjentów starszych. Wraz z wiekiem zmienia się bowiem nie tylko kliniczny obraz nadciśnienia tętniczego, ale równocześnie rośnie liczba chorób współistniejących, a tym samym ryzyko interakcji lekowych. Procesy starzenia się powodują zmiany w budowie i funkcji serca i naczyń oraz istotnie wpływają na fizjologiczne mechanizmy regulacyjne, które trzeba uwzględnić, dobierając terapię hipotensyjną. 
W niniejszym artykule zostaną opisane problemy w terapii NT u pacjentów starszych, obejmujące zarówno nadciśnienie oporne, jak i profil nadciśnienia o dużej amplitudzie dobowej oraz wyzwanie, jakim jest dobór leczenia u pacjenta z okresową hipotonią o różnej etiologii.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest jednostką chorobową charakteryzującą się podwyższonymi wartościami ciśnienia tętniczego (ang. blood pressure – BP) w tętnicach systemowych ponad przyjęte punkty progowe. Ponieważ związek wartości ciśnienia tętniczego z ryzykiem sercowo-naczyniowym ma charakter liniowy, konieczne było ustalenie granicy, powyżej której korzyści płynące z leczenia hipotensyjnego przewyższają potencjalne działania niepożądane terapii. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ang. European Society of Cardiology – ESC) dotyczące postępowania w podwyższonym ciśnieniu tętniczym i nadciśnieniu tętniczym z 2024 r. jeszcze wyraźniej niż wcześniejsze dokumenty podkreślają tę zależność [3, 4]. Autorzy nadal definiują nadciśnienie tętnicze jako skurczowe ciśnienie tętnicze (ang. systolic blood pressure – SBP) w pomiarze gabinetowym ≥ 140 mmHg i/lub rozkurczowe ciśnienie tętnicze (ang. diastolic blood pressure – DBP) ≥ 90 mmHg, odstępują natomiast od dotychczasowego podziału NT na trzy stopnie (który to podział nie wpływał w sposób znaczący na decyzje terapeutyczne). Wspomniane wytyczne, a także dokument polski [1] wprowadziły natomiast nową kategorię – podwyższone ciśnienie tętnicze, obejmujące SBP w zakresie 120–139 mmHg i/lub...