Nadciśnienie tętnicze a stany współistniejące

Omawiając związek cukrzycy z nadciśnieniem tętniczym i powikłaniami w układzie sercowo-naczyniowym, należy odnotować zagadnienie częstości występowania cukrzycy w wymiarze globalnym w latach 1980−2014 [1]. 

Analiza, która ukazała się na łamach czasopisma „Lancet” w 2016 r., objęła oceną 751 populacji oraz łącznie 4,4 miliona osób, jednoznacznie wskazując, że na przestrzeni ostatnich 36 lat nie obserwuje się trendu do zmniejszenia występowania cukrzycy, wręcz przeciwnie − częstość występowania choroby w tym okresie się podwoiła [1]. 

Szacuje się, że u chorych na cukrzycę typu 2 występowanie nadciśnienia tętniczego  sięga 70%. 

Przemawia to za coraz silniejszym związkiem cukrzycy z nadciśnieniem tętniczym i innymi chorobami układu krążenia. W ciągu ostatnich lat wzrosła liczba dużych badań klinicznych wskazujących na związek pomiędzy zwiększoną częstością występowania zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych na cukrzycę oraz u pacjentów, u których cukrzyca współistnieje z nadciśnieniem tętniczym [1]. 

Znaczenie metod pomiaru ciśnienia tętniczego

Współczesne zalecenia dotyczące postępowania z chorym na nadciśnienie tętnicze, w tym współistniejącym z cukrzycą, podkreślają znaczenie przestrzegania zasad prawidłowego wykonywania pomiarów ciśnienia tętniczego [2, 3].

Należy podkreślić, że wykorzystanie różnych metod pomiaru ciśnienia tętniczego u chorych na nadciśnienie tętnicze i cukrzycę zajmuje ważne miejsce w schemacie postępowania z chorym. Biorąc pod uwagę dotychczasowe badania, wskazuje się zwłaszcza na znaczenie całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego (ambulatory blood pressure monitoring − ABPM) − wprowadzenie tej metody miało duże znaczenie dla diagnostyki, rokowania i leczenia nadciśnienia tętniczego [2, 3]. 

Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego umożliwia obserwację zmian ciśnienia zachodzących w czasie, pozwala prześledzić rytm ciśnienia z jego oceną w nocy i określić okresy doby, w których przyjmuje ono najwyższe wartości. Pozwala ponadto w sposób bardziej racjonalny niż pomiary gabinetowe oceniać działanie leków hipotensyjnych [2, 3].

Rosnąca liczba danych wskazuje, że prawidłowo przeprowadzane samodzielne pomiary ciśnienia tętniczego mogą być przydatną metodą w diagnostyce i ocenie skuteczności leczenia chorych na nadciśnienie tętnicze.

Wyniki niektórych badań wskazują, że wartości ciśnienia tętniczego w pomiarach samodzielnych mogą lepiej korelować z nasileniem powikłań narządowych i częstością występowania powikłań sercowo naczyniowych niż wartości ciśnienia tętniczego w pomiarach klinicznych. Zastosowanie samodzielnych pomiarów ciśnienia tętniczego może się przyczynić do poprawy stopnia stosowania się do zaleceń lekarskich, a w konsekwencji do uzyskania lepszej kontroli ciśnienia tętniczego [2, 3]. 

Oporne nadciśnienie a cukrzyca

Szacuje się, że u chorych na cukrzycę typu 2 występowanie nadciśnienia tętniczego sięga 70%. Ponadto we współczesnych opracowaniach i wytycznych Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (European Society of Hypertension − ESH) i Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society of Cardiology − ESC) (2013) oraz wytycznych PTNT (2015) podkreślono, że w dotychczasowych badaniach epidemiologicznych i klinicznych współistnienie cukrzycy stanowiło jeden z najważniejszych czynników prognostycznych rozwoju opornego na leczenie nadciśnienia tętniczego [2, 3]. 

Dotychczasowe badania kliniczne jednoznacznie wskazują, że do osiągnięcia docelowej wartości ciśnienia tętniczego u chorych z nadciśnieniem tętniczym i współistniejącą cukrzycą typu 2 konieczne jest stosowanie średnio 2,8−4,2 leków hipotensyjnych [2−5].

Zasady terapii nadciśnienia tętniczego 

Stwierdzono ponadto, że chorzy na cukrzycę typu 2 charakteryzują się zwiększonym ryzykiem rozwoju powikłań o charakterze makroangiopatii i mikroangiopatii, a ostatnio zakończone badania kliniczne wykazały bezsporne korzyści ze ścisłej kontroli ciśnienia tętniczego u chorych na nadciśnienie tętnicze ze współistniejącą cukrzycą [2−5]. 

Analiza wyników badania ALTITUDE (Aliskiren Trial in Type 2 Diabetes Using Cardio-Renal Endpoints) wykazała, że u chorych na cukrzycę ryzyko wystąpienia zgonu w ciągu czteroletniej obserwacji było znamiennie wyższe w sytuacji wystąpienia jakiegokolwiek zdarzenia sercowo-naczyniowego w porównaniu z populacją chorych na cukrzycę wolnych w tym czasie od powikłań sercowo-naczyniowych [6]. 

Ponadto wykazano, że chory na nadciśnienie tętnicze w przebiegu cukrzycy typu 2 charakteryzuje się częstszym rozwojem wczesnych i późnych powikłań narządowych w porównaniu z pacjentami z nadciśnieniem tętniczym bez współistniejącej cukrzycy, m.in. przerostem mięśnia lewej komory czy zmianami w układzie naczyniowym [2−5].

Omawiając subkliniczne powikłania narządowe w obrębie nerek, należy zaznaczyć, że zagadnienie albuminurii u chorych na nadciśnienie tętnicze i/lub cukrzycę typu 2
na przestrzeni ostatnich lat stanowi problem o odrębnym, rosnącym znaczeniu klinicznym. Omawiając w tej grupie chorych wpływ leczenia hipotensyjnego na zwiększone wydalanie albumin z moczem i hamowanie progresji niewydolności nerek...