Dział: Otwarty dostęp

Zaburzenia metabolizmu glukozy są przyczyną wielu schorzeń. Najczęściej w tym kontekście omawiane są schorzenia układu sercowo-naczyniowego, nerek, układu nerwowego czy narządu wzroku. Stosunkowo mało uwagi poświęcano schorzeniom układu oddechowego. Obecnie wiadomo, że zaburzenia metabolizmu glukozy stosunkowo wcześnie prowadzą do dysfunkcji układu oddechowego, stąd też wskazane jest wdrożenie monitorowania tego układu u wszystkich chorych z insulinoopornością i zaburzeniami homeostazy glukozy. Zwiększona u chorych z zaburzeniami homeostazy glukozy, nieenzymatyczna glikacja białek w śródmiąższu płuc prowadzi do rozwoju śródmiąższowej choroby płuc i do upośledzenia wymiany gazowej w pęcherzykach. Aktualnie konieczne jest również zwrócenie uwagi na zagrożenie, jakie niesie za sobą pandemia. Wiele wskazuje na to, że u chorych z zaburzeniami homeostazy glukozy takie zakażenie niesie za sobą szczególnie groźne skutki, stąd chorzy ci powinni być objęci szczególną ochroną.

Nadciśnienie tętnicze (HA) stanowi jeden z wiodących problemów terapeutycznych w codziennej praktyce klinicznej. Z uwagi na częste współistnienie HA z innymi chorobami, tj. zawał mięśnia sercowego, cukrzyca czy otyłość, optymalne postępowanie terapeutyczne jest szczególnie istotne celem redukcji całkowitego, już wyjściowo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego. Na szczególną uwagę zasługuje indywidualizacja terapii w zależności od chorób współistniejących, która pozwoli na odpowiednie dopasowanie poszczególnych grup leków, by odnieść jak największe korzyści z leczenia i jednocześnie zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Cukrzyca stanowi jeden z istotniejszych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Wyróżniamy dwa etapy zapobiegania powikłaniom sercowo-naczyniowym w cukrzycy: poprzez zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia bądź – jeśli już wystąpią – przez zahamowanie ich postępu. Nieprawidłowo leczona hiperglikemia może przyczyniać się do występowania ostrych incydentów sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar mózgu, może również wpływać na przebieg niewydolności serca oraz zwiększać częstość hospitalizacji z jej powodu. Agoniści receptora GLP-1 są nową klasą leków stosowaną w farmakoterapii pacjenta z cukrzycą typu 2, która oprócz działania hiperglikemicznego działa również kardioprotekcyjnie. Zostało to udowodnione w licznych randomizowanych badaniach klinicznych (LEADER, REWIND, SUSTAIN-6), w których brała udział znaczna liczba pacjentów z ryzykiem sercowo-naczyniowym oraz/lub z współistniejącym schorzeniem sercowo-naczyniowym. W badaniach tych zostało potwierdzone zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów DM2 stosujących agonistów receptora GLP-1. Stąd aktualne rekomendacje wielu towarzystw naukowych zalecają ich stosowanie, szczególnie wśród pacjentów DM2 w redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego.

Metformina jest najczęściej stosowanym doustnym lekiem przeciwcukrzycowym uważanym za bezpieczny i skuteczny w leczeniu cukrzycy typu 2: poprawia wyrównanie metaboliczne cukrzycy bez wywołania hipoglikemii, sprzyja redukcji masy ciała, a przy tym charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa. Według wytycznych ADA 2021 oraz PTD 2021 metformina jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2: należy ją stosować u wszystkich chorych, o ile nie ma przeciwwskazań i jest dobrze tolerowana. W przypadku chorych z miażdżycową chorobą sercowo-naczyniową, skurczową niewydolnością serca, przewlekłą chorobą nerek oraz w przypadku pacjentów, u których współistnieje wiele czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, należy rozważyć terapię skojarzoną metforminą z inhibitorem SGLT-2 (flozyną) lub agonistą receptora GLP-1. Ogólnometaboliczne właściwości metforminy sprawiają, że badacze coraz chętniej analizują jej prewencyjny wpływ na rozwój i progresję różnych chorób.

Cukrzyca to plaga początku XXI wieku. W Polsce na cukrzycę choruje obecnie 3 057 000 osób. Nieprawidłową glikemię na czczo lub nieprawidłową tolerancję glukozy notuje się obecnie aż u 5 220 000 mieszkańców Polski. Cukrzyca jest schorzeniem powodującym istotne pogorszenie jakości życia i skrócenie czasu przeżycia chorych. W przeprowadzonych dotąd badaniach wykazano, że istnieją możliwości poprawy wyrównania metabolicznego cukrzycy: przy zastosowaniu nowoczesnych metod leczenia (w tym flozyn) istnieją udokumentowane dane o istotnym zmniejszeniu ryzyka wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych, jak i nerkowych. Cały system mający wpływ na postępowanie z chorymi na cukrzycę jest w Polsce w stanie głębokiej inercji. Najbardziej boli to, że obecnie istnieją możliwości wczesnej diagnostyki z jednej strony oraz leczenia z drugiej strony (nowe leki, w tym flozyny), możliwości te są jednak niewykorzystywane. Istnieje pełna inercja w tym względzie. W pracy przedstawiono przyczyny tego stanu rzeczy.

Nadciśnienie tętnicze odpowiada za 10 milionów zgonów rocznie, dyslipidemia za 4 miliony. Obydwie jednostki chorobowe, poza niezaprzeczalnym udziałem genetyki w patogenezie, są przede wszystkim skutkiem nieprawidłowego stylu życia. Mała aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta, nadwaga i otyłość, palenie tytoniu oraz starszy wiek przekładają się na rosnące ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych, zarówno tych zakończonych, jak i niezakończonych zgonem. Właściwa stratyfikacja ryzyka (oparta na najnowszych wytycznych dotyczących prewencji chorób sercowo-naczyniowych), następnie wdrożenie skutecznego postępowania niefarmakologicznego oraz odpowiedni dobór farmakoterapii, prowadzące do osiągnięcia wyznaczonych celów, mogą uchronić pacjentów nie tylko przed powikłaniami, ale przede wszystkim przed rozwojem objawowej miażdżycy. To z kolei pozwoli przerwać patofizjologiczne kontinuum sercowo-naczyniowe, chroniąc pacjentów przed wystąpieniem ostrego lub przewlekłego zespołu wieńcowego, a w konsekwencji niewydolności serca.

Cukrzyca typu 2 istotnie zwiększa ryzyko niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych u pacjentów z chorobą wieńcową. Aktualnie złotym standardem jest wykonanie badania cząstkowej rezerwy przepływu (FFR-fractional flow reserve), aby ocenić wskazania do rewaskularyzacji naczyń wieńcowych. Badanie COMBINE (FFR-OCT) pokazało, że obrazowanie wewnątrznaczyniowe za pomocą optycznej tomografii koherentnej (OCT) wzbogaca FFR w identyfikacji zmian w naczyniach wieńcowych, które mogę w przyszłości być odpowiedzialne za niepożądane zdarzenia sercowo-naczyniowe u pacjentów z cukrzycą typu 2.

Porada telemedyczna to równoprawne świadczenie zdrowotne, które powinno być udzielane na analogicznych zasadach co wizyta pacjenta w gabinecie. Podstawowe zasady udzielania świadczeń pozostają tożsame, jedyną różnicę stanowi w tym wypadku pośrednictwo sprzętu elektronicznego. W okresie epidemii COVID-19 stosowanie teleporad jest szczególnie rekomendowane przez Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Rzecznika Praw Pacjenta. Również towarzystwa naukowe zalecają stosowanie rozwiązań telemedycznych w opiece medycznej sprawowanej obecnie nad pacjentem.