Rola różnych metod obrazowania w diagnostyce niewydolności serca, wyborze terapii i określaniu rokowania

Niewydolność serca stanowi zespół objawów klinicznych, które zwykle wynikają z choroby strukturalnej serca i są późnym etapem jej historii naturalnej. W dominującym odsetku jest następstwem choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego, które często współistnieją ze sobą. Rozpoznanie różnicowe musi również uwzględnić rzadsze przyczyny HF, wymagające czasem specyficznego postępowania. Spośród chorób mięśnia sercowego należy pamiętać o etiologii toksycznej (nadużywanie alkoholu), pozapalnej, naciekowej, metabolicznej, nie można pominąć też różnych chorób genetycznych. Niewydolność serca może wynikać z wrodzonych i nabytych wad serca prowadzących do przewlekłego obciążenia objętościowego i/lub ciśnieniowego, chorób osierdzia oraz wsierdzia. Rzadką przyczyną są zaburzenia rytmu serca [1]. Mnogość etiologii skłania do korzystania z wielu metod diagnostycznych, w tym – obrazowania wieloma metodami (multimodality imaging – wieloobrazowanie). Najpopularniejszym sposobem obrazowania – zarówno w Polsce, jak i na świecie – jest echokardiografia, ogólnie dostępna, w pełni bezpieczna, relatywnie tania. W razie niepełnych danych uzyskiwanych tym sposobem korzysta się z nowoczesnych technik radiologicznych i medycyny nuklearnej. Coraz większa ich dostępność w Polsce sprawia, że klinicysta musi dokonać wyboru odpowiedniej metody dla konkretnego pacjenta i scenariusza klinicznego. Metody obrazowania różnią się od siebie sposobem uzyskiwania obrazów, mają różne przewagi i ograniczenia, są wykorzystywane w różnych algorytmach obrazowania (tab. 1, 2).

Przezklatkowa echokardiografia wraz z towarzyszącymi technikami ultradźwiękowymi jest kluczową metodą obrazowania chorego z objawami niewydolności serca. Należy ją wykonać w razie dodatniego wywiadu klinicznego (np. duszności, ograniczenia tolerancji wysiłku), znalezisk w badaniu przedmiotowym (np. zastój w krążeniu małym, III ton serca) lub w spoczynkowym badaniu EKG (np. patologiczny załamek Q). Skierowanie na badanie nie musi być poprzedzone oznaczeniem stężenia peptydów natriuretycznych (BNP, NT-proBNP). Oprócz oceny strukturalnej (ryc. 1), bardzo ważnym wnioskiem badania jest wartość LVEF, która definiuje HF z obniżoną EF (< 40%, HFrEF), zachowaną EF (HFpEF po 50%) oraz umiarkowanie obniżoną (EF 40–49%). Powyższe rozróżnienie ma implikacje diagnostyczne i terapeutyczne.