Autor: Katarzyna Mitręga

Wstęp: Cukrzyca typu 2 oraz zespół metaboliczny stanowią niezależne czynniki ryzyka rozwoju i progresji chorób układu sercowo-naczyniowego (cardiovascular disease – CVD). Standardem postępowania farmakologicznego u pacjentów z CVD, w tym zwłaszcza z niewydolnością serca, są m.in. leki z grupy β-adrenolityków, antagonistów konwertazy angiotensyny i diuretyków. Niektóre z nich, w tym β-adrenolityki i diuretyki, nie są szczególnie rekomendowane u chorych z współistniejącymi zaburzeniami metabolicznymi. Wyjątkowy profil farmakologiczny karwedilolu przemawia jednak za jego preferencyjnym wyborem w tak trudnej do osiągnięcia optymalnych efektów terapeutycznych grupie chorych. Dlatego też indywidualne podejście w wyborze farmakoterapii u pacjenta z CVD i zaburzeniami metabolicznymi stanowi podstawę powodzenia terapeutycznego.

 Diuretyki pętlowe stanowią podstawę postępowania farmakologicznego u chorych z ostrą i przewlekłą objawową niewydolnością serca. Torasemid i furosemid, pomimo jednakowego punktu uchwytu, zasadniczo różnią się w zakresie farmakodynamiki i farmakokinetyki, a w konsekwencji również wpływem na organizm. Plejotropowe działanie torasemidu, w tym głównie jego hamujący wpływ na włóknienie i niekorzystną przebudowę mięśnia sercowego u chorych z przewlekłą niewydolnością serca, stawia go na pierwszym miejscu w nowoczesnej farmakoterapii kardiologicznej.

Antagoniści receptora mineralokortykoidowego to leki o potencjalnie szerokim profilu działania, znajdujące zastosowanie w wielu jednostkach chorobowych, takich jak przewlekła niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, marskość wątroby z wodobrzuszem i obrzękiem, pierwotny hiperaldosteronizm, zespół nerczycowy czy wodobrzusze na tle procesu nowotworowego. Pomimo podobnego mechanizmu działania, spironolakton i eplerenon, z uwagi na różną selektywność względem receptorów, różnią się między sobą nie tylko pod kątem działań niepożądanych, ale również w aspekcie potencjalnych interakcji lekowych oraz siły działania. Na chwilę obecną wydaje się, że eplerenon z uwagi na korzystniejszy profil farmakokinetyczny i farmakodynamiczny powinien stanowić nie tyle alternatywę dla spironolaktonu, ile pierwszy rzut nowoczesnego leczenia.

Zaburzenia profilu lipidowego stanowią jeden z głównych, modyfikowalnych czynników ryzyka rozwoju i progresji chorób układu sercowo-naczyniowego (cardiovascular disease – CVD). Pomimo zalecanej, dostępnej farmakoterapii i modyfikacji stylu życia u ponad 80% pacjentów ze zdiagnozowaną CVD nie udaje się osiągnąć docelowych wartości cholesterolu frakcji lipoprotein o małej gęstości (LDL). Wyekstrahowana z czerwonego ryżu monakolina K może stanowić wartościowe uzupełnienie postępowania terapeutycznego nie tylko wśród chorych z nieprawidłowym profilem lipidowym, ale również u chorych po przebytym incydencie sercowo-naczyniowym.

Przezskórna redukcja fali niedomykalności zastawki mitralnej z użyciem systemu MitraClip stanowi nową, obiecującą formę mało inwazyjnego leczenia chorych z ciężką niedomykalnością mitralną oraz przewlekłą, ciężką niewydolnością serca. Kryteria kwalifikacji do ww. zbiegów oparte są zarówno na kryteriach klinicznych, jak i echokardiograficznych. Założenie zapinki MitraClip pozwala nie tylko na poprawę parametrów klinicznych pacjentów, lecz także na lepsze rokowanie tej grupy chorych.

Leki z grupy beta-adrenolityków stanowią standard farmakoterapii w grupie chorych z przewlekłą niewydolnością serca (chronic heart failure – CHF). Jednym z zalecanych beta-adrenolityków jest karwedilol, który pomimo stosunkowo niewielkiej selektywności względem receptorów β1 wykazuje działanie plejotropowe, co korzystnie przekłada się na przeżywalność i zmniejszenie częstości hospitalizacji z powodu CHF. Szerokie spektrum działania i potencjalnie niskie ryzyko działań niepożądanych determinuje jego zastosowanie w leczeniu nie tylko CHF, ale również samoistnego nadciśnienia tętniczego i choroby wieńcowej.

Główną przyczyną wystąpienia przewlekłej niewydolności serca jest choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu serca, wady zastawkowe oraz inne, w tym m.in. choroby toksyczne, zapalne, metaboliczne i genetyczne. Poza leczeniem przyczynowym zasadniczym elementem postępowania u chorych z rozpoznaną niewydolnością serca jest optymalna farmakoterapia. Jednak mimo wielu dostępnych form farmakoterapii śmiertelność w tej grupie chorych nadal jest bardzo wysoka. Dlatego też tak ważny jest aspekt optymalizacji leczenia, z uwzględnieniem wszystkich dostępnych metod postępowania leczniczego. 

Zaburzenia lipidowe w postaci hipertriglicerydemii, wysokich wartości cholesterolu frakcji lipoprotein o małej gęstości (low-density lipoproteins – LDL) oraz małego stężenia cholesterolu frakcji lipoprotein o wysokiej gęstości (high-density lipoproteins – HDL) charakterystyczne są dla osób starszych, z cukrzycą typu 2 oraz zespołem metabolicznym. Postępowanie farmakologiczne w ww. zaburzeniach lipidowych w pierwszej kolejności obejmuje leczenie statynami, a w sytuacji braku efektu ich działania można rozważyć terapię kombinowaną z fibratem. Leczenie łączone polegające na podawaniu statyny z fibratem pozwala na skuteczniejszą redukcję stężeń poszczególnych frakcji profilu lipidowego. Racjonalna, indywidualizowana względem pacjenta terapia statyną i fibratem może przyczynić się do poprawy rokowania wybranej grupy chorych.