Wirtualna opieka diabetologiczna i rola technologii: model opieki nad ciężarnymi z cukrzycą

Zaburzenia gospodarki węglowodanowej w ciąży

Cukrzyca jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych na świecie [1]. Liczba chorych z cukrzycą stale rośnie i dotyczy to zarówno pacjentów z cukrzycą typu 1 (type 1 diabetes mellitus, T1DM), jak i 2 (type 2 diabetes mellitus, T2DM) [2]. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej w ciąży to najczęstsze schorzenia metaboliczne wikłające ciążę. Jest to jednak grupa bardzo niejednorodna, w której są zarówno kobiety ze zdiagnozowaną cukrzycą istniejącą przed ciążą (właśnie cukrzyca typu 1, typu 2, inne typy jak np. MODY), jak i kobiety z hiperglikemią powstała dopiero w czasie ciąży (Hyperglycemia In Pregnancy, HIP). Na początku ciąży często diagnozuje się świeżo rozpoznaną cukrzycę w ciąży (Diabetes In Pregnancy, DIP) oraz rozpoznawaną zwykle w drugiej połowie ciąży cukrzycę ciążową (Gestational Diabetes Mellitus, GDM) [3]. Cukrzyca ciążowa to najczęstsze zaburzenie metaboliczne – ok. 90% ciężarnych z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej ma cukrzycę ciążową. Ma ona charakter przejściowy, najczęściej rozpoznawana jest w połowie ciąży i zwykle ustępuje po porodzie [3, 4]. 
Należy podkreślić, że największe zagrożenie dla zdrowia dziecka lub matki występuje przede wszystkim u kobiet, u których przed ciążą oraz w okresie ciąży cukrzyca była źle wyrównana, czyli szczególnie u pacjentek z cukrzycą typu 1 lub 2 oraz u ciężarnych z rozpoznaną cukrzycą zaraz na początku ciąży. Tkanki płodu są bardzo wrażliwe na podwyższone stężenie glukozy i u rozwijającego się płodu może dojść do różnych patologii w warunkach podwyższonego poziomu cukru u matki. W warunkach wysokich glikemii przed ciążą i na początku ciąży najczęstszymi powikłaniami są poronienie lub przedwczesne obumarcie płodu, rozwój wad wrodzonych, do których najczęściej należą wady serca, układu kostno-sercowego oraz układu nerwowego. Z tego powód kobieta z istniejącą przed ciążą cukrzycą powinna ciążę planować, tzn. już przed ciążą osiągnąć dobre wyrównanie glikemii oraz jeśli były obecne przed ciążą, to uzyskać stabilizację powikłań cukrzycowych. Natomiast GDM rozwija się zwykle w drugiej połowie ciąży, wówczas hiperglikemia stanowi zagrożenie ryzyka rozwoju zakażeń wewnątrzmacicznych, przedwczesnego porodu, powikłaniami okresu okołoporodowego, urodzenie dużego dziecka z masą urodzeniową powyżej 4 kg (makrosomia) oraz rozwojem zaburzeń metabolicznych u noworodka po porodzie, takich jak: policytemia, hipokalcemia, hiperbilirubinemia. Makrosomia lub wyższa od należnej masa urodzeniowa noworodka (LGA – Large for gestational age) są najczęstszymi powikłaniami występującymi u noworodków matek z cukrzycą ciążową. Są one przyczyną komplikacji przy porodzie, jak i konieczności wykonania cięcia cesarskiego, częstszej liczby urazów okołoporodowych noworodka lub kanału rodnego kobiety. Także należy zaznaczyć, że wysoki cukier u matki w czasie ciąży może powodować także uszkodzenie trzustki płodu i późniejszy rozwój cukrzycy i otyłości niezależnie od czynnika genetycznego w dalszym życiu dziecka. Nieprawidłowo leczona cukrzyca, czyli utrzymująca się przez dłuższy czas przewlekła hiperglikemia albo – co rzadziej się zdarza – nierozpoznana i nieleczona...