Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy ciążowej okiem ginekologa

Cukrzyca ciążowa (GDM, Gestational Diabetes Mellitus) jest definiowana jako zaburzenie tolerancji glukozy każdego stopnia pojawiające się w ciąży lub rozpoznane po raz pierwszy w czasie ciąży. Stanowi najczęściej występujące powikłanie metaboliczne ciąży. Dane światowe alarmują o zwiększonej częstości GDM w ciągu ostatnich 20 lat i dużym zróżnicowaniu między poszczególnymi krajami. Wzrost zachorowalności na GDM jest ściśle związany z późniejszym wiekiem zachodzenia kobiet w ciążę oraz stałym rozwojem chorób cywilizacyjnych, na co największy wpływ ma wielopokoleniowy i stale rosnący trend otyłości wśród kobiet. Szacuje się, że częstość występowania GDM w Polsce kształtuje się na poziomie 3–12% populacji kobiet ciężarnych i jest zbliżona do zachorowalności w Stanach Zjednoczonych. 
Rozpoznawalność hiperglikemii w ciąży zwiększyła się 2–3-krotnie po wprowadzeniu nowych kryteriów diagnostycznych przez IADPSG (International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups) z niższymi progami odcięcia dla wartości glikemii w teście doustnego obciążenia glukozą (OGTT, Oral Glucose Tolerance Test) [1, 2].
Od 1993 roku, w którym Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) powołało Zespół Ekspertów ds. Wykrywania Cukrzycy w Ciąży, opracowane zostały zasady diagnozowania cukrzycy ciążowej. Wytyczne te od 2005 roku ukazują się w ramach publikowanych corocznie przez PTD „Zaleceniach dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę” i są stale modernizowane [3].
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi PTD z 2021 cukrzyca w ciąży może występować jako cukrzyca przedciążowa (PGDM, Pregeststional Diabetes Mellitus), gdy pacjentka chorująca na cukrzycę (typ 1, typ 2 lub MODY) zachodzi w ciążę, lub hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w ciąży (GDM, Geststional Diabetes Mellitus) [4].

Rozwój GDM

W okresie ciąży zachodzą istotne zmiany adaptacyjne w matczynym układzie endokrynnym mającym za cel zapewnienie wystarczającej podaży energii oraz substratów budulcowych gwarantujących prawidłowy wzrost i rozwój płodu. Dominującą grupę wśród ciężarnych z GDM stanowią kobiety, u których hiperglikemia rozwinęła się w ciąży jako zaburzenie wynikające z niedostatecznej kompensacji tych procesów. Wzrost stężenia hormonów antagonistycznych do insuliny, tj. estrogenów, progesteronu i laktogenu łożyskowego, prowadzi do fizjologicznego nasilenia insulinooporności. Ten fizjologiczny wzrost zapotrzebowania na insulinę jest kompensowany u większości ciężarnych zwiększoną produkcją insuliny, co odzwierciedla wyższe o ponad 50% stężenie poziomu insuliny pod koniec ciąży. Jednak u kobiet z GDM wzrost wydzielania insuliny jest niższy w porównaniu z ciążą fizjologiczną, co skutkuje hiperglikemią w ciąży [5, 6].
Czynnikami zwiększającymi ryzyko hiperglikemii w ciąży są również m.in. ciąża po 35...