Zastosowanie agonistów receptora GLP-1 w terapii cukrzycy typu 2 u pacjentów kardiologicznych

Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się przewlekłą hiperglikemią, której konsekwencją jest uszkodzenie narządów, zwłaszcza serca, naczyń krwionośnych, oczu, nerek i nerwów [1]. Jest to jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesnych czasów. Według International Diabetes Federation w 2021 r. liczba dorosłych chorych na cukrzycę na świecie wynosiła 537 mln; prognozowany jest 46-procentowy wzrost zachorowań do 2045 r. [2]. Aż 90% przypadków cukrzycy stanowi cukrzyca typu 2 (T2DM, type 2 diabetes mellitus), w której etiologii dominuje względny niedobór insuliny z towarzyszącą insulinoopornością. Wśród czynników ryzyka cukrzycy typu 2 można wyróżnić te niemodyfikowalne, jak wiek i uwarunkowania genetyczne, oraz te podlegające kontroli, jak styl życia (brak aktywności fizycznej, nieprawidłowe odżywianie prowadzące do nadwagi i otyłości).

Cukrzyca i jej powikłania wiążą się z niepełnosprawnością [3] oraz wyższymi wskaźnikami przedwczesnych zgonów [4, 5]. Wiodącą przyczyną zgonów wśród pacjentów z cukrzycą są choroby układu sercowo-naczyniowego [6]. Główne choroby układu sercowo-naczyniowego (CVD, cardiovascular diseases) związane z T2DM obejmują chorobę niedokrwienną serca, niewydolność serca, udar mózgu i chorobę tętnic obwodowych. Te powikłania mogą prowadzić do śmierci co najmniej 50% pacjentów z T2DM [7]. Szacuje się, że nawet u 25% bezobjawowych pacjentów z T2DM stwierdzane są zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych [8], a zmiany w tętnicach obwodowych występują nawet 2–4-krotnie częściej niż u pacjentów bez cukrzycy. Ryzyko hospitalizacji z powodu niewydolności serca jest dwukrotnie wyższe u pacjentów z T2DM, podobnie jak ryzyko wystąpienia udaru mózgu [9]. Powyższe dane obrazują, jak ważnym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego jest cukrzyca i jak duże znaczenie w rokowaniu u chorego z cukrzycą ma współwystępowanie choroby sercowo-naczyniowej. Kategorie ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z cukrzycą przedstawiono w tab. 1.

Warto zauważyć, że większość pacjentów z cukrzycą typu 2 kwalifikuje się do grupy wysokiego i bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego, a jak wiadomo, skoncentrowanie się na działaniach mających na celu zapobieganie zdarzeniom sercowo-naczyniowym w populacjach wysokiego ryzyka może zmniejszyć śmiertelność. Konieczne jest wczesne wykrycie czynników ryzyka CVD oraz wczesne rozpoznanie T2DM u osób bez CVD. Profilaktyka wtórna obejmuje leczenie czynników ryzyka u chorych na cukrzycę z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową. Trzeba podkreślić, że intensywne obniżanie glikemii nie zmniejsza śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych u pacjentów z cukrzycą o wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym [10]. Obecna taktyka postępowania z chorym na cukrzycę nie koncentruje się jedynie na prawidłowym wyrównaniu glikemii. Mówiąc o wyrównaniu metabolicznym, mamy na myśli nie tylko prawidłową kontrolę glikemii, ale także gospodarki lipidowej, ciśnienia tętniczego i masy ciała [1].

Trzeba dodatkowo pamiętać o zaprzestaniu palenia, zdrowym odżywianiu i zwiększeniu aktywności fizycznej. Bardzo ważna jest też właściwa farmakoterapia, która powinna być oparta na lekach o udowodnionym działaniu kardio- i nefroprotekcyjnym, których stosowanie poprawia rokowanie pacjenta [11]. W ciągu ostatnich lat wiele dużych badań sercowo-naczyniowych (CVOT, cardiovascular outcomes trial) z zastosowaniem nowych leków hipoglikemizujących, takich jak agoniści receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1 RA, Glucagon-like Peptide-1 Receptor Agonists) i inhibitory kotranspotera...