Zaburzenia hemostazy jako powikłanie cukrzycy

Hemostaza to zespół mechanizmów zapewniający płynność krwi oraz zapobiegający jej nadmiernej utracie w sytuacji uszkodzenia ściany naczyniowej. Charakteryzuje się stanem dynamicznej równowagi pomiędzy procesami krzepnięcia oraz fibrynolizy. W warunkach fizjologicznych proces krzepnięcia inicjowany jest przez uszkodzenie śródbłonka i ekspozycji warstwy podśródbłonkowej. Pierwszym etapem jest adhezja płytek krwi do odsłoniętych włókien kolagenu z ich następową aktywacją i agregacją (czop płytkowy). W miejscu uszkodzonej ściany naczynia zostaje aktywowany osoczowy układ krzepnięcia, prowadząc do produkcji trombiny i fibrynogenu. Trombina powoduje przekształcenie fibrynogenu w nierozpuszczalną fibrynę, która wzmacnia czop płytkowy. Nieprawidłowemu wytwarzaniu trombiny zapobiegają inhibitory krzepnięcia – antytrombina III, układ trombomoduliny, białko C oraz inhibitor zewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia. Działanie przeciwzakrzepowe wspomaga układ fibrynolityczny i zachodzi poprzez generację plazminy, która rozpuszcza skrzep włóknikowy i zapobiega wytworzeniu zakrzepu.
Zaburzenie działania któregokolwiek z elementów układu hemostazy może powodować powikłania krwotoczne bądź zakrzepowe. Spośród najważniejszych czynników determinujących prawidłowe działanie hemostazy wymienia się czynniki genetyczne i metaboliczne.
Cukrzyca jest związana ze stanem prozakrzepowym oraz zaburzeniami fibrynolizy [1], które biorą udział w patogenezie mikro- i makroangiopatii. Cukrzyca typu 2 wiąże się z dwukrotnie wyższym ryzykiem udaru mózgu [2] oraz trzy- do pięciokrotnie wyższym ryzykiem zawału serca [3], szczególnie u osób z niedostateczną kontrolą metaboliczną [4].
Rezende wykazał, że u osób z cukrzycą typu 2 wzrost wartości HbA1c o jeden punkt wiąże się ze wzrostem ryzyka zawału serca o 22% [5]. W przeciwieństwie do licznych powiązań cukrzycy typu 2 oraz zakrzepicy tętniczej powiązanie cukrzycy i zakrzepicy żylnej nie jest jednoznaczne [6]. Żylna choroba zakrzepowa współwystępuje u 19,1% osób z cukrzycą typu 2.
Jednocześnie cukrzyca typu 2 zwiększa ryzyko nawrotu zakrzepicy żył głębokich o 74% [7].
Głównymi mechanizmami odpowiedzialnymi za nadkrzepliwość w przebiegu cukrzycy, szczególnie typu 2, są: przewlekła hiperglikemia, hipoglikemia, stres oksydacyjny, insulinooporność, stan zapalny, zaburzenia syntezy i funkcji proteoglikanów (Ryc. 1).

Hiperglikemia

Hiperglikemia oraz podwyższony poziom wolnych kwasów tłuszczowych wzmaga produkcję reaktywnych form tlenu oraz zmniejsza produkcję tlenku azotu (NO) poprzez szereg mechanizmów komórkowych. Wzrost glikemii aktywuje jądrowy czynnik transkrypcyjny (ang. nuclear factor кβ – NF-кβ), wpływa także na prozapalne czynniki transkrypcyjne regulujące gen czynnika tkankowego (ang. tissue factor – T...