Polineuropatia cukrzycowa – rola witamin z grupy B

W ciągu ostatnich kilkunastu lat nastąpił znaczny postęp w możliwościach monitorowania glikemii, a także terapii cukrzycy. Spowodowało to zmniejszenie częstości występowania powikłań ostrych, wydłużenie czasu życia pacjentów z cukrzycą, ale nie wszystkich chorych udaje się uchronić przed przewlekłymi konsekwencjami hiperglikemii. W związku z obserwowanym na świecie wzrostem zachorowań na cukrzycę wzrasta również liczba osób obciążonych jej przewlekłymi powikłaniami, a także zgonów z powodu tych powikłań [1].
Neuropatia to powikłanie zaliczane do grupy mikroangiopatii. Dotyczy dużej liczby pacjentów z cukrzycą, ale może pojawić się już u osób ze stanem przedcukrzycowym [2, 3].
Najczęściej spotykaną manifestacją uszkodzenia układu nerwowego w cukrzycy jest dystalna, symetryczna polineuropatia powodująca utratę ochronnego czucia bólu i zwiększone ryzyko urazów stóp, powstania ran przewlekłych oraz amputacji. U niektórych pacjentów występują dokuczliwe dolegliwości bólowe [4].
Jest to powikłanie bardzo powszechne: po ok. 10 latach trwania choroby może ona pojawić się nawet u 30–50% chorych z cukrzycą typu 2, a nieco później, bo po 20 latach od rozpoznania, u jednej piątej pacjentów z cukrzycą typu 1 [2, 5, 6].

Epidemiologia

Rozpoznanie neuropatii cukrzycowej jest trudne, ponieważ nie ma jednolitych kryteriów i standardów, nie ma również żadnych biomarkerów potwierdzających rozpoznanie. Dla celów klinicznych większość towarzystw, łącznie z Amerykańskim Towarzystwem Diabetologicznym, rekomenduje, aby doroczne badanie przesiewowe w kierunku neuropatii obejmowało ocenę czucia wibracji, temperatury i badanie monofilamentem oraz dokładne zebranie wywiadu dotyczącego występowania typowych dolegliwości. Rozpoznanie stawia się po wykluczeniu innych przyczyn uszkodzenia obwodowego układu nerwowego, takich jak m.in. nadużywanie alkoholu, niedoczynność tarczycy, przyczyny onkologiczne, niedobór witaminy B12, stosowanie leków neurotoksycznych. Do objawów, które powinny skłaniać do poszukiwania innych niż cukrzyca przyczyn uszkodzenia obwodowego układu nerwowego, należą asymetria objawów, przewaga objawów motorycznych czy też bardzo szybka progresja zmian.
Chociaż hiperglikemia jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju neuropatii, to znane są również inne czynniki związane z rozwojem tego powikłania, takie jak otyłość, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, wysoki wzrost czy palenie papierosów [8–10].
Hiperglikemia i hiperlipidemia przyczyniają się do dysfunkcji mitochondriów w neuronach, prowadząc do wzrostu stężenia reaktywnych związków tlenu. Powstające rodniki ponadtl...