Dlaczego obawiamy się stosowania metforminy w czasie ciąży?

Otyłość matki w czasie ciąży i hiperglikemia w ciąży (GDM/DIP) wiążą się z licznymi powikłaniami samej ciąży, ale także wywołują szereg powikłań u noworodka, zarówno w okresie okołoporodowym, jak i w późniejszym życiu. Coraz więcej doniesień pokazuje, że w tej grupie dzieci często rozwija się wczesna otyłość, nadciśnienie, cukrzyca, a w konsekwencji zmiany reprodukcyjne. Metformina jest lekiem doustnym, którego stosowanie jest coraz częściej omawiane w leczeniu GDM / DIP, insulinooporności związanej z otyłością i zespołu policystycznych jajników (PCOS) w czasie ciąży. Korzystny wpływ metforminy na glikemię i wyniki ciąży przedstawione przez niektórych autorów pozycjonuje ją jako potencjalną alternatywę dla insuliny w czasie ciąży. Poprawa stanu metabolicznego kobiety w ciąży z metforminą powinna prowadzić do zmniejszenia wpływu insulinooporności na rozwój zarówno płodu, jak i  po porodzie u potomstwa. W tym artykule omawiamy nie tylko dowody kliniczne i eksperymentalne, które potwierdzają korzyści płynące z metforminy w czasie ciąży, ale także dowody wskazujące na możliwy negatywny wpływ tego leku na rozwój potomstwa.

Maternal obesity and hyperglycemia in pregnancy (GDM/DIP) are associated with numerous pregnancy complications and cause many complications in the newborn, both in the perinatal period and later in life. More and more reports show that this group of children often develops early obesity, hypertension, diabetes, and reproductive changes. Metformin is an oral medication whose use is increasingly discussed in treating GDM/DIP, obesity-related insulin resistance, and polycystic ovary syndrome (PCOS) during pregnancy. The beneficial effects of metformin on glycemia and pregnancy outcomes presented by some authors position it as a potential alternative to insulin during pregnancy. Improving the metabolic state of a pregnant woman with metformin should decrease the effect of insulin resistance on the development of both the fetus and after childbirth in the offspring. In this article, we discuss the clinical and experimental evidence supporting the benefits of metformin during pregnancy and the evidence indicating the possible adverse effect of this drug on offspring development.
 

Działanie metforminy w aspekcie ciąży

Metformina jest jednym z najbardziej skutecznych leków w leczeniu cukrzycy typu 2 na świecie. Zwiększa ona wrażliwość na insulinę, zmniejsza glukoneogenezę wątrobową i zwiększa obwodowy wychwyt glukozy, co powoduje obniżenie poziomu glukozy we krwi przy minimalnym ryzyku hipoglikemii i przyrostu masy ciała. Metformina jest zatem uważana za lek pierwszego rzutu w leczeniu cukrzycy typu 2 (T2D), z doskonałymi danymi na temat jej skuteczności, tolerancji i bezpieczeństwa u osób niebędących w ciąży.

Plejotropowe działanie metforminy skłoniło naukowców do zaproponowania jej zastosowania w leczeniu innych patologii, w tym zespołu policystycznych jajników (PCOS), jak również nowotworów. Brak poważnych działań niepożądanych i jej niski koszt pozycjonują metforminę jako jeden z leków o najlepszym stosunku ryzyka do korzyści. 

Metformina jest stosowanym doustnie biguanidem wchłanianym głównie w jelicie cienkim. Jest lekiem hydrofilowym, wymagającym białek transportowych do przenikania przez komórki. Wchodzi do krążenia jelitowo-wątrobowego, docierając do wątroby, co stanowi jeden z jej głównych celów działania, a następnie jest rozprowadzana po całym organizmie, wchodząc do komórek poprzez transportery kationów organicznych [5]. Transportery te ulegają również ekspresji w łożysku, umożliwiając w ten sposób swobodny transport metforminy przez łożysko do krwi płodowej.

Dominującymi białkami biorącymi udział w transporcie metforminy są transportery kationów organicznych, transportery monoaminowe błony plazmatycznej (PMAT) oraz białka należące do rodziny usuwających i transportujących leki i inne substancje toksyc...