Czy insulinoterapia może zwiększać ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych u pacjentów z cukrzycą typu 2?

Cukrzyca typu 2 (diabetes mellitus type 2 – DMT2) jest jedną z głównych przyczyn 2–4-krotnego wzrostu częstości występowania powikłań sercowo-naczyniowych (cardiovascular complications – CVC) i to niezależnie od wieku i płci. Według danych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, ryzyko zgonu w grupie chorych z DMT2 w ciągu 10 lat z powodu CVC jest duże i wynosi powyżej 5%, nawet przy braku dodatkowych czynników ryzyka miażdżycy i przewlekłych powikłań cukrzycy, takich jak retinopatia, przewlekła cukrzycowa choroba nerek, neuropatia. W przypadku jednego dodatkowego czynnika ryzyka aterogenezy i/lub obecnych przewlekłych powikłań cukrzycy o charakterze mikroangiopatii, ryzyko to jest już bardzo duże i wynosi ponad 10%

Pomimo postępu w zakresie diagnostyki, dostępności skutecznych procedur i leków kardiologicznych nadal rokowanie dla osób z DMT2 jest gorsze w porównaniu do osób bez zaburzeń gospodarki węglowodanowej, a długość życia może być krótsza o średnio ok. 12 lat [1].

Pierwsze miejsce wśród przyczyn zgonów zajmuje choroba niedokrwienna serca i jest odpowiedzialna za 50–70% zgonów pacjentów z DMT2. Znacznie częściej niż w populacji osób bez zaburzeń gospodarki węglowodanowej w grupie tej występuje również: udar mózgu, miażdżyca kończyn dolnych, niewydolność serca oraz zaburzenia rytmu serca. W wielu badaniach epidemiologicznych wykazano liniową zależność pomiędzy hiperglikemią oraz wartością hemoglobiny glikowanej (HbA1c) a ryzykiem wystąpienia CVC. 

Cel terapii DMT2 – poprawa rokowania

Aktualnie celem leczenia cukrzycy jest już nie tylko obniżenie glikemii i profilaktyka jej przewlekłych powikłań, ale przede wszystkim redukcja ryzyka sercowo-naczyniowego, co w konsekwencji ma wydłużyć życie pacjentów. Obok korekty innych czynników ryzyka miażdżycy istotnym celem terapeutycznym w DMT2 pozostaje nadal poprawa parametrów wyrównania zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, stężenia glukozy na czczo nie powinny przekraczać 110 mg% (6,0 mmol/l), a wartość HbA1c u osób DMT2 i krótkim czasem jej trwania powinna być niższa od 6,5% (48 mmol/mol). Odpowiada ona średniej dobowej glikemii ok. 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Wartość HbA1c poniżej 8,0% (64 mmol/mol) jest wystarczająca w przypadku chorych w zaawansowanym wieku i/lub cukrzycą z powikłaniami o charakterze makroangiopatii (przebyty zawał serca i/lub udar mózgu) i/lub licznymi chorobami towarzyszącymi [2]. 

Wyższe wartości glikemii niż 110 mg/dl (6,0 mmol/l) oraz HbA1c niż 6,5% (48 mmol/mol) uznane zostały za niezależne czynniki ryzyka rozwoju makroangiopatii cukrzycowej. Niestety, w badaniach klinicznych osób z DMT2 poprawa dobowych wartości glikemii i w konsekwencji HbA1c nie przekładała się w wyraźny sposób na zmniejszenie częstości epizodów naczyniowych oraz poprawę rokowania, zwłaszcza w grupie z już rozpoznanymi wcześniej powikłaniami naczyniowymi. Dodatkowo istnieją również dowody naukowe, że zbyt szybkie obniżenie wartości HbA1c i/lub zbyt małe stężenia glukozy we krwi mają równie niekorzystny wpływ na rokowanie jak hiperglikemia. Występowanie epizodów hipoglikemii w trakcie wcześniejszych badań klinicznych mogło być przyczyną braku pozytywnych efektów leczenia antyhiperglikemicznego na śmiertelność ogólną i ryzyko wystąpienia epizodów naczyniowych w grupie osób z DMT2. 

W d...