Autor: Marcin Makuch

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. W ostatnich latach podejście do leczenia cukrzycy ewoluowało. W leczeniu cukrzycy typu 2 obecnie skupiamy się na modyfikacji czynników skracających życie pacjentów. Obniżanie glikemii przestało być jedynym celem leczenia choroby. Pojawienie się inhibitorów SGLT-2 otworzyło nowe możliwości terapeutyczne. Pierwszym zarejestrowanym lekiem z tej grupy była kanagliflozyna. Flozyny, oprócz wpływu na gospodarkę węglowodanową, wykazują szereg korzystnych działań: poprawiają metabolizm energetyczny serca, redukują stan zapalny, działają nefroprotekcyjnie, wpływają korzystnie na erytropoezę, obniżają ciśnienie tętnicze krwi. Korzystne działanie kanagliflozyny na układ sercowo-naczyniowy oraz na funkcję nerek opisano w wielu badaniach klinicznych. Obecnie inhibitory SGLT-2 to leki pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2. Kanagliflozynę należy stosować ostrożnie u osób z czynnikami ryzyka amputacji kończyny dolnej. Pomimo kilku wykluczeń nie należy zapominać o jej stosowaniu, szczególnie u pacjentów ze współistniejącymi chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Choroba ta wiąże się z hiperglikemią, insulinoopornością i upośledzeniem wydzielania insuliny. W ostatnich latach w diabetologii pojawiło się wiele nowych możliwości terapeutycznych. Obok najnowszych grup leków, takich jak inhibitory SGLT2 oraz agoniści receptora GLP-1, miejsce w algorytmie leczenia cukrzycy typu 2 znalazły również znane od dawna substancje. Spośród pochodnych sulfonylomocznika najlepszym profilem bezpieczeństwa i skutecznością odznacza się gliklazyd. Szerokie doświadczenie kliniczne w stosowaniu tej substancji, duża ilość badań klinicznych potwierdzających skuteczność i bezpieczeństwo, możliwość zastosowania w połączeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi oraz niski koszt to ważne argumenty, którymi kieruje się lekarz przy wyborze gliklazydu jako leku stosowanego w skojarzeniu z metforminą. Takie połączenie jest najczęściej stosowane u pacjentów bez choroby niedokrwiennej serca przy nieobecności innych czynników zwiększających ryzyko sercowo-naczyniowe, u których nie udało się osiągnąć docelowej wartości HbA1c w trakcie monoterapii metforminą.

Dyslipidemie to jedne z najczęstszych zaburzeń metabolicznych w grupie osób dorosłych. Do najważniejszych i najczęściej spotykanych zaliczamy hipercholesterolemię, dyslipidemię aterogenną oraz hipertrójglicerydemię. Dyslipidemia aterogenna najmocniej przyczynia się do rozwoju miażdżycy. Jest w populacji polskiej chorobą mocno „niedodiagnozowaną”. Często współistnieje z cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym oraz otyłością. Celem leczenia dyslipidemii aterogennej jest obniżenie ryzyka sercowo-naczyniowego. W postępowaniu niefarmakologicznym najważniejsze są: odpowiednia dieta, wysiłek fizyczny, rzucenie palenia oraz prawidłowa higiena snu. Leczenie farmakologiczne dyslipidemii aterogennej rozpoczyna się od statyny. W przypadku osób z współwystępującą cukrzycą lub zespołem metabolicznym optymalną terapią jest połączenie statyny z fenofibratem. W badaniach sugeruje się, że fenofibrat może mieć działanie renoprotekcyjne w tej grupie pacjentów. Pomimo wielu możliwości farmakologicznych i niefarmakologicznych jedynie około 10% pacjentów osiąga założony cel terapeutyczny w leczeniu dyslipidemii.

Metformina jest najczęściej stosowanym doustnym lekiem przeciwcukrzycowym uważanym za bezpieczny i skuteczny w leczeniu cukrzycy typu 2: poprawia wyrównanie metaboliczne cukrzycy bez wywołania hipoglikemii, sprzyja redukcji masy ciała, a przy tym charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa. Według wytycznych ADA 2021 oraz PTD 2021 metformina jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2: należy ją stosować u wszystkich chorych, o ile nie ma przeciwwskazań i jest dobrze tolerowana. W przypadku chorych z miażdżycową chorobą sercowo-naczyniową, skurczową niewydolnością serca, przewlekłą chorobą nerek oraz w przypadku pacjentów, u których współistnieje wiele czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, należy rozważyć terapię skojarzoną metforminą z inhibitorem SGLT-2 (flozyną) lub agonistą receptora GLP-1. Ogólnometaboliczne właściwości metforminy sprawiają, że badacze coraz chętniej analizują jej prewencyjny wpływ na rozwój i progresję różnych chorób.