Autor: Grzegorz Dzida

Cukrzyca typu 2 oraz dyslipidemia są schorzeniami istotnie zwiększającymi ryzyko niekorzystnych zdarzeń ze strony układu sercowo-naczyniowego. Osiągnięcie docelowych stężeń cholesterolu frakcji LDL, nie-HDL oraz triglicerydów pozwala na redukcję ryzyka wystąpienia kardiologicznych powikłań. Do wskazań fenofibratu zalicza się leczenie dyslipidemii mieszanej oraz hipertriglicerydemii, ale obserwacje wskazują, że jego korzystny wpływ nie ogranicza się do normalizacji profilu lipidowego. W wyniku działania plejotropowego pochodnej kwasu fibrynowego u chorych z cukrzycą typu 2 oraz z zespołem metabolicznym obserwuje się m.in. zmniejszenie ryzyka zgonu, zawału serca i udaru mózgu. Efekt ten objawia się szczególnie w trakcie przewlekłego stosowania leku i utrzymuje nawet po przerwaniu terapii – tzw. efekt dziedzictwa. Istnieją również dane wskazujące na działanie renoprotekcyjne fenofibratu, co może pozwolić na poprawę rokowania u chorych z rozpoznaniem nefropatii cukrzycowej.

Dyslipidemie to jedne z najczęstszych zaburzeń metabolicznych w grupie osób dorosłych. Do najważniejszych i najczęściej spotykanych zaliczamy hipercholesterolemię, dyslipidemię aterogenną oraz hipertrójglicerydemię. Dyslipidemia aterogenna najmocniej przyczynia się do rozwoju miażdżycy. Jest w populacji polskiej chorobą mocno „niedodiagnozowaną”. Często współistnieje z cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym oraz otyłością. Celem leczenia dyslipidemii aterogennej jest obniżenie ryzyka sercowo-naczyniowego. W postępowaniu niefarmakologicznym najważniejsze są: odpowiednia dieta, wysiłek fizyczny, rzucenie palenia oraz prawidłowa higiena snu. Leczenie farmakologiczne dyslipidemii aterogennej rozpoczyna się od statyny. W przypadku osób z współwystępującą cukrzycą lub zespołem metabolicznym optymalną terapią jest połączenie statyny z fenofibratem. W badaniach sugeruje się, że fenofibrat może mieć działanie renoprotekcyjne w tej grupie pacjentów. Pomimo wielu możliwości farmakologicznych i niefarmakologicznych jedynie około 10% pacjentów osiąga założony cel terapeutyczny w leczeniu dyslipidemii.

Metformina jest najczęściej stosowanym doustnym lekiem przeciwcukrzycowym uważanym za bezpieczny i skuteczny w leczeniu cukrzycy typu 2: poprawia wyrównanie metaboliczne cukrzycy bez wywołania hipoglikemii, sprzyja redukcji masy ciała, a przy tym charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa. Według wytycznych ADA 2021 oraz PTD 2021 metformina jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2: należy ją stosować u wszystkich chorych, o ile nie ma przeciwwskazań i jest dobrze tolerowana. W przypadku chorych z miażdżycową chorobą sercowo-naczyniową, skurczową niewydolnością serca, przewlekłą chorobą nerek oraz w przypadku pacjentów, u których współistnieje wiele czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, należy rozważyć terapię skojarzoną metforminą z inhibitorem SGLT-2 (flozyną) lub agonistą receptora GLP-1. Ogólnometaboliczne właściwości metforminy sprawiają, że badacze coraz chętniej analizują jej prewencyjny wpływ na rozwój i progresję różnych chorób.

Badania kliniczne oraz zalecenia diabetologiczne potwierdzają, że najlepszą opcją insulinoterapii w cukrzycy typu 1 jest stosowanie insulin analogowych. Jednak w cukrzycy typu 2 w dalszym ciągu istotne miejsce zajmują insuliny ludzkie i to nie tylko ze względu na aspekt ekonomiczny, 
ale również przez wzgląd na potrzeby kliniczne poszczególnych pacjentów.

Clinical trials and diabetes guidelines recommend insulin analogues as preferred therapy in type 1 diabetes. Although human insulins still play an important role in type 2 diabetes treatment not only because of lower costs of therapy but also clinical needs in particular clinical settings.

Do niedawna możliwości leczenia cukrzycy typu 2 z użyciem leków doustnych ograniczały się do zaledwie kilku grup leków, z czego znakomita większość pacjentów przyjmowała metforminę oraz pochodne sulfonylomocznika. Postęp, jaki dokonał się w ciągu ostatnich kilku lat, rozpowszechnienie nowych grup leków i zmniejszenie się kosztów kuracji pozwalają na stosowanie najlepszych metod u coraz szerszego grona pacjentów. Stawia to lekarzy prowadzących terapię cukrzycy przed wyborem, który z nowych doustnych leków przeciwcukrzycowych – gliptynę czy flozynę – powinni zastosować i jakie aspekty należy mieć na względzie przy podejmowaniu tej decyzji.