0
3222
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, metformina pozostaje lekiem pierwszego wyboru u chorych na cukrzycę typu 2 bez względu na masę ciała. Poza adekwatna kontrolą glikemii i bezpieczeństwem jej wartością dodaną jest pozytywny wpływ na wiele czynników metabolicznych i układ sercowo naczyniowy. Efekt terapeutyczny metforminy jest proporcjonalnie zależny od dawki – im jest ona większa – tym lepszy efekt w odniesieniu do zmniejszenia HbA1c. Stosowanie zbyt małych dawek metforminy nie pozwala na dobre wyrównanie glikemii. Naczelna zasada farmakoterapii metforminą powinna brzmieć: stosujemy maksymalne, tolerowane przez chorego dawki leku. Spośród licznych ograniczeń w stosowaniu metfominy w codziennej praktyce klinicznej istnieją w zasadzie trzy sytuacje, w których stosowanie metforminy jest przeciwwskazane. Celem niniejszego artkułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień oraz omówienie ograniczeń i kontrowersji związanych ze stosowaniem metforminy.
Metforminę zsyntetyzowano ponad 90 lat temu, a po raz pierwszy zastosowano u ludzi w roku 1957. Niemniej jednak już w średniowieczu zaobserwowano, że występująca w nasionach rutwicy lekarskiej (Galega officinalis) galegina, będąca prekursorem metforminy, zmniejsza wielomocz u osób ze „słodkim smakiem moczu” [1].
Mechanizm działania metforminy na poziomie komórkowym bazuje na aktywacji AMPK (kinazy aktywowanej przez AMP), co prowadzi do zahamowania komórkowych procesów wysokoenergetycznych (hamowanie kompleksu I łańcucha oddechowego) [2]. Aktywacja AMPK w hepatocytach powoduje uruchomienie szlaków hamujących glukoneogenezę i lipidów wpływających korzystnie na metabolizm [3]. U chorych leczonych metforminą obserwuje się korzystne zmiany w profilu lipidowym: zmniejszenie stężenia triglicerydów, cholesterolu całkowitego i LDL-cholesterolu oraz zwiększenie stężenia HDL-cholesterolu [1]. Molekularne podstawy wymienionych efektów klinicznych obejmują: hamowanie aktywności reduktazy β-hydroksy-β-metylo-glutarylo-CoA (enzym na szlaku syntezy cholesterolu), inaktywację karboksylazy acetylo-CoA, co nasila betaoksydacja kwasów tłuszczowych oraz hamowanie ekspresji genów związanych z wątrobową lipogenezą [4–6]. Miejscem docelowego działania metforminy są także miocyty oraz komórki tłuszczowe. W tkance mięśniowej aktywacja AMPK zwiększa dokomórkowy transport glukozy, w tkance tłuszczowej przyczynia się do zmniejszenia aktywności enzymów zaangażowanych w metabolizm lipidów, co prowadzi do zahamowania syntezy triglicerydów i osłabienia lipolizy [7]. Aktywacja AMPK, poprzez oddziaływanie na błonowe transportery glukozy w enterocytach, hamuje również jelitowe wchłanianie glukozy [8].
W kontekście gospodarki węglowodanowej główne mechanizmy działania metforminy opierają się na:
POLECAMY
- zmniejszeniu wytwarzania glukozy w wątrobie wskutek hamowania glukoneogenezy,
- zwiększeniu zużycia glukozy w tkankach obwodowych wskutek nasilenia glikolizy beztlenowej,
- zmniejszeniu wchłaniania glukozy w jelitach,
- zwiększeniu obwod...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań czasopisma "Choroby Cywilizacyjne w Praktyce Lekarskiej – Kardiologia i diabetologia"
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- Zniżki w konferencjach organizowanych przez redakcję
- ...i wiele więcej!
